"Prosz� zabi� moje dzieci"

Start

Pogranicza

Do dzi� sprawa otrucia sze�ciorga dzieci Josepha Goebbelsa, szefa nazistowskiej propagandy, pozostaje zagadk�

Z dokument�w znalezionych w�a�nie w archiwach wynika, �e w latach 50. pewien lekarz przyzna� si� do wsp�uczestnictwa w owym zab�jstwie, s�d jednak nie poci�gn�� go do odpowiedzialno�ci. To wielki skandal wymiaru sprawiedliwo�ci.

Owe dni s� ostatnimi w ich �yciu, ale dzieci nie maj� o tym najmniejszego poj�cia. Jest w�r�d nich dwunastoletnia Helga, kt�ra ma oczy i ciemne w�osy po ojcu, Josephie Goebbelsie. Jest o rok m�odsza od niej Hilde, szatynka – ka�dy, kto na ni� spojrzy, wie, �e wyro�nie z niej prawdziwa pi�kno��. A tak�e o�mioletnia Holde, sze�ciolatka Hedda oraz najm�odsza Heide, maj�ca dopiero cztery latka. "H" jak "Hitler" – imi� ka�dej z dziewczynek nawi�zuje do f�hrera, kt�remu Goebbels s�u�y jako szef propagandy. Jedyny syn w tej rodzinie nazywa si� Helmut i jest rozmarzonym o�miolatkiem.

Rzecz dzieje si� w Berlinie, w kancelarii Rzeszy, jest koniec kwietnia 1945 roku. Do bunkra f�hrera schodzi si� g��boko pod ziemi�. Szary beton, w�skie wej�cia, zimne �wiat�o. Nie jest to miejsce, w kt�rym ktokolwiek m�g�by czu� si� dobrze, a ju� na pewno nie dzieci, jeszcze kilka tygodni temu bawi�ce si� beztrosko z kotami i psami w wiejskim gospodarstwie.

Joseph Goebbels

Rosyjskie wojska s� ju� o kilkaset metr�w st�d i wszyscy obecni w bunkrze nalegaj�, by rodzice umie�cili wreszcie swoj� gromadk� w jakim� bezpiecznym miejscu. Pilotka Hanna Reitsch m�wi: – M�j Bo�e, pani Goebbels, mog� zrobi� nawet dwadzie�cia lot�w, �eby wydosta� st�d dzieci, one nie mog� tu zosta�!

Goebbelsowie pozostaj� jednak nieugi�ci. – Lepiej, by umar�y, ni� mia�y �y� w ha�bie i szyderstwie – odpowiada ich matka Magda. Ojciec za� boi si�, �e Stalin m�g�by kaza� przewie�� je do Moskwy i wychowa� na komunist�w. – Nie, lepiej zabierzemy je ze sob� – stwierdza.

30 kwietnia oko�o godziny 15.30 Hitler strza�em w g�ow� odbiera sobie �ycie, wraz z nim ginie Eva Braun. To podw�jne samob�jstwo jest sygna�em poci�gaj�cym za sob� kolejne wydarzenia. Dzie� p�niej sz�stka dzieci Goebbelsa jest ju� martwa. Najpierw dostaj� zastrzyk z morfiny, kt�ry pozbawia je �wiadomo�ci, a nast�pnie trucizn� – kwas pruski, powoduj�cy szybk� �mier� przez uduszenie. Sprawcy mordu pope�nionego na sze�ciorgu dzieciach nigdy nie ponie�li kary. I, co zadziwiaj�ce, do dzi� �aden z historyk�w nie zbada� gruntownie owej kryminalnej historii, stanowi�cej jeden z ko�cowych akord�w "Tysi�cletniej Rzeszy". Wci�� szerz� si� przer�ne spekulacje i fa�szywe interpretacje.

Pod koniec lat 50. mia� miejsce zastanawiaj�cy epilog prawny owej historii – sprawa si�gn�a a� Wy�szego S�du Krajowego w Hamm (w Zag��biu Ruhry – przyp. Onet). Jej akta le�a�y potem przez lata w archiwum pa�stwowym w M�nster, niezauwa�one przez nikogo, cho� rzuca�y sporo �wiat�a na to, "jak �agodnie i z pomoc� jak�e w�tpliwej argumentacji wymiar sprawiedliwo�ci traktowa� w�wczas nazistowskich zbrodniarzy" – stwierdza prokurator S�du Krajowego Maik Wogersien. Przypadkowo natkn�� si� on na owe dokumenty i obecnie bada dok�adnie ca�� spraw�.

Odnalezione akta dowodz�, �e podobnie jak w wielu dochodzeniach dotycz�cych nazistowskiej przesz�o�ci m�odej Republiki Federalnej Niemiec, r�wnie� w tym przypadku w grze maczali palce s�dziowie zaliczaj�cy si� niegdy� do zwolennik�w Hitlera. Uda�o im si� na przyk�ad zignorowa� gotowy akt oskar�enia w sprawie zab�jstwa dzieci – uzasadnienie sta�o w sprzeczno�ci z faktycznym stanem rzeczy, a by� mo�e nawet z prawem. Oskar�ony unikn�� kary. Wydobyte z archiwum dokumenty pozwalaj� dzi� zrekonstruowa� tamte wydarzenia.

Cz�owiek, wok� kt�rego kr�ci�o si� wszystko w owych papierach, to Helmut Kunz, urodzony w 1910 roku w Ettlingen w Badenii-Wirtembergii. Studiowa� najpierw prawo, potem stomatologi�, a tematem jego pracy doktorskiej by�y "Badania nad pr�chnic� z�b�w u dzieci w wieku szkolnym z uwzgl�dnieniem okresu karmienia piersi�". Od 1936 roku prowadzi� praktyk� w Lucka na po�udnie od Lipska i by� cz�onkiem SS.

Kiedy Hitler rozp�ta� wojn�, Kunz s�u�y� jako oficer medyczny w Dywizji Pancernej SS Totenkopf, w 1941 roku zosta� ci�ko ranny, a gdy wyzdrowia�, zosta� przeniesiony do Urz�du Zdrowia Waffen-SS w Berlinie. W kwietniu 1945 roku, gdy by� ju� sturmbannf�hrerem, jego szefowie odkomenderowali go do s�u�by w Kancelarii Rzeszy. Dla Kunza by�a to decyzja przes�dzaj�ca o jego dalszych losach.

22 kwietnia Goebbelsowie opuszczali swoje niezapewniaj�ce ju� bezpiecze�stwa mieszkanie w mie�cie, przy Hermann-G�ring-Stra�e. Walizki by�y spakowane, dzieci ubrane w p�aszczyki. By�o to r�wnie� po�egnanie na zawsze z ich opiekunk� K�the H�bner, nazywan� przez wszystkich "H�bi". – Jedziemy teraz do f�hrera, do jego bunkra – oznajmi� jej ma�y Helmut. – Pojedziesz z nami? M�oda kobieta zosta�a na miejscu, przygl�daj�c si�, jak Magda Goebbels ca�kowicie dobrowolnie postanowi�a pod��y� za Hitlerem, kt�ry by� "w sytuacji bez wyj�cia".

�ona szefa propagandy by�a pierwsz� pacjentk� Kunza w Kancelarii Rzeszy – pod mostkiem w jej dolnej szcz�ce utworzy�o si� ognisko ropne. Goebbelsowa uwa�a�a si� za wzorow� matk� i kogo� w rodzaju first lady, sam Hitler zwraca� si� do niej "�askawa pani". Ju� z tego tylko powodu Magda Goebbels, kt�ra w jednej chwili potrafi�a by� niezwykle �agodna, a za moment krzykliwa i niezno�na, cieszy�a si� wielkim autorytetem.

Pod koniec kwietnia wzi�a Kunza na stron� i nie u�ywaj�c �adnych eufemizm�w, poprosi�a go, by "pom�g� w zabiciu jej dzieci" – zezna� potem lekarz. W oryginalnym nagraniu z przes�uchania Kunz m�wi: – Odm�wi�em, m�wi�c, �e nie jestem po prostu w stanie zrobi� czego� takiego.

Powiedzia� jej, �e zaledwie kilka miesi�cy wcze�niej, podczas ameryka�skiego bombardowania miasta Lucka straci� obie swoje c�rki, wi�c ju� cho�by dlatego nie mo�e tego zrobi�. Jego Maike, gdy zgin�a pod gruzami, mia�a pi�� lat, a Maren zaledwie roczek.

Magda Goebbels obstawa�a jednak przy swoim, twierdz�c, �e nie jest to jedynie jej �yczenie, "lecz rozkaz samego f�hrera" – wspomina� Kunz. – Zapyta�a, czy wystarczy mi to, �e ona przekazuje mi �w rozkaz, czy te� chc� rozmawia� bezpo�rednio z Hitlerem. Podobno odpowiedzia�: – To mi wystarczy. Kr�tko potem pr�bowa� uciec, do hotelu Adlon, gdzie jeden z jego koleg�w z SS urz�dzi� szpital wojskowy. Podobno Goebbelsowa grozi�a mu, �e je�li jej m�� dowie si� o tej rozmowie, Kunz "b�dzie martwy".

1 maja 1945 roku wieczorem, gdy dzieci le�a�y ju� w ��kach, matka powiedzia�a: – Nie b�jcie si�, pan doktor da wam teraz zastrzyk, kt�ry dostaj� wszystkie dzieci i wszyscy �o�nierze. Wysz�a z pokoju, a Kunz wstrzykn�� malcom morfin�. Najpierw obu starszym dziewczynkom, nast�pnie ch�opcu i pozosta�ym dzieciom. Ka�demu p� centymetra. Wszystko to "trwa�o osiem, mo�e dziesi�� minut".

Joseph Goebbels z rodzin�

Gdy ca�a sz�stka by�a ju� nieprzytomna, wesz�a Magda Goebbels, nios�c kwas pruski – zeznawa� lekarz. Par� sekund p�niej wr�ci�a z p�aczem. – Panie doktorze, nie mog�, pan musi to zrobi� – wykrztusi�a. – Ja r�wnie� nie mog� – odpar� lekarz. Na to ona: – Prosz� wi�c zawo�a� doktora Stumpfeggera. Ludwig Stumpfegger, o nieca�y rok m�odszy od Kunza, by� jednym z zaufanych lekarzy szefa SS Heinricha Himmlera.

Tydzie� p�niej rosyjscy lekarze s�dowi badali zw�oki dzieci i stwierdzili, �e �mier� nast�pi�a "w wyniku otrucia zwi�zkami cyjanu", czyli kwasu pruskiego. Goebbelsowie pope�nili samob�jstwo przed bunkrem, Stumpfegger zgin�� podczas pr�by przebicia si� przez rosyjskie linie. Jedynie Kunz pozosta� przy �yciu. By� jednocze�nie �wiadkiem i sprawc�, m�g� obci��a� innych, wybielaj�c siebie.

30 lipca 1945 roku Rosjanie wywie�li go do Moskwy, by� je�cem wojennym, podobnie jak setki tysi�cy innych Niemc�w. Sze�� i p� roku sp�dzi� w celi, w lutym 1952 roku stan�� przed s�dem. Odpowiada� za to, �e by� kiedy� cz�onkiem NSDAP i SS oraz – tak przynajmniej utrzymywa� – za �mier� sze�ciorga dzieci Goebbelsa. Gdy odbywa�a si� kr�tka rozprawa w Moskwie, od Proces�w Norymberskich min�� ju� jaki� czas. R�wnie� zachodnioniemieckie s�dy stara�y si� z pocz�tku szybko os�dzi� nazistowskich zbrodniarzy. Wkr�tce jednak, jak twierdzi historyk czas�w najnowszych Norbert Frei, dosz�o do "ewidentnego upadku s�downiczej moralno�ci".

Pocz�tek temu da�a nowa regulacja prawna – interpretowa�a ona 131. artyku� konstytucji, dwa lata po jego uchwaleniu, na korzy�� by�ych urz�dnik�w pa�stwowych. Dopuszczalne sta�o si� ponowne zatrudnianie tych, kt�rzy zostali zwolnieni "z powod�w innych ni� urz�dowe lub dotycz�ce zbiorowego uk�adu pracy" – a wi�c na przyk�ad ze wzgl�du na swoj� nazistowsk� przesz�o��. Tym samym kto�, kto by� w tamtych czasach s�dzi� lub prokuratorem, m�g� nadal pe�ni� t� funkcj� (…).

M�oda Republika Federalna udziela�a ponadto wspania�omy�lnie amnestii – pierwszej ju� w 1949 roku, w roku swego powstania. W 1954 roku mia�a miejsce kolejna, kt�ra podzia�a�a na wymiar sprawiedliwo�ci jak parali�uj�ca trucizna. Nowa ustawa zwalniaj�ca od kary umo�liwia�a bowiem w przypadku okre�lonych czyn�w karalnych z czas�w narodowego socjalizmu zrezygnowa� z wymierzania kary lub przynajmniej potraktowa� sprawc�w �agodnie, o ile mo�na by�o znale�� okoliczno�ci �agodz�ce.

Niemal wszyscy, kt�rzy szukali owych okoliczno�ci �agodz�cych, sami byli obci��eni: jako pracownicy hitlerowskiego Ministerstwa Sprawiedliwo�ci Rzeszy, s�dziowie wojenni lub s�dziowie s�d�w specjalnych. Im szczeg�lnie zale�a�o wi�c na tym, by "czyny pope�nione w okresie za�amania" – od pa�dziernika 1944 roku, przez dzie� kapitulacji, po 31 lipca 1945 roku – traktowane by�y wyrozumiale, jako �e dokonywano ich "w poczuciu urz�dowego, s�u�bowego b�d� prawnego obowi�zku, zw�aszcza na podstawie wydanego rozkazu". 18 lipca 1954 roku ustawa wesz�a w �ycie. Mia�a okaza� si� szczeg�lnie wa�na zw�aszcza dla jednego cz�owieka: Helmuta Kunza.

Dziesi�� lat sp�dzi� on w rosyjskiej niewoli, w�adze wypu�ci�y go dopiero 4 pa�dziernika 1955 roku. Kr�tko potem spraw� �mierci dzieci Goebbelsa zaj�a si� zachodnioniemiecka prokuratora – cho� jedynie dlatego, �e s�d rejonowy w Berchtesgaden prowadzi� w przypadku Hitlera obowi�zkowe post�powanie stwierdzaj�ce zgon. Jako jeden z wielu �wiadk�w zeznawa� r�wnie� by�y asystent kryminalny i oberscharf�hrer SS Harri Mengershausen, kt�ry tak�e by� je�cem wojennym. Najpierw opowiedzia� on o samob�jstwie Hitlera, a nast�pnie o Goebbelsach. S�dzia Heinrich Stephanus wypytywa� wnikliwie: – �mier� dzieci jest spraw� niewyja�nion� – nie wiadomo kto i co wtedy zrobi�. Wymieniony jest gdzie� doktor Kunze. S�dzia nie zna� dok�adnego brzmienia jego nazwiska, nie zna� go r�wnie� �wiadek.

Kadr z filmu "Upadek" z 2004 roku w re�yserii Olivera Hirschbiegela

– Doktor Kunze – powiedzia� Mengershausen – trzykrotnie odmawia� podania dzieciom trucizny, na co Magda Goebbels przypomnia�a mu, �e wci�� jeszcze zobowi�zany jest s�ucha� rozkaz�w i za odmow� mo�e spotka� go kara. W�wczas postanowi� wykona� zastrzyk. S�dzia: – O tym wie pan jednak tylko ze s�yszenia? Mengershausen: – Od niego samego.

Kunz w tym czasie osiedli� si� ju� w M�nster, pracowa� tam jako wolontariusz na uniwersyteckiej klinice stomatologicznej oraz jako lekarz kontraktowy w niedawno powsta�ej Bundeswehrze. Z powodu sze�ciokrotnego morderstwa prokurator naczelny S�du Krajowego Theodor Middeldorf wszcz�� przeciwko niemu post�powanie przygotowawcze.

W ci�gu nast�pnych miesi�cy Middeldorf powo�a� na �wiadk�w wiele os�b, kt�re do ko�ca by�y w bunkrze f�hrera. Ostatnich zaufanych ludzi Hitlera, jak jego sekretarka Traudl Junge, kamerdyner Heinz Linge, szofer Erich Kempka czy szef pilot�w Hans Baur. Cz�� z nich nigdy nie s�ysza�a o Kunzu, inni znali i jego, i ca�� histori�. Ale prokurator nie potrzebowa� w�a�ciwie klasycznego �wiadka oskar�enia. Na pierwszym przes�uchaniu lekarz zezna�, �e owszem, wstrzykn�� dzieciom morfin�, a potem jego kolega Stumpfegger oraz Magda Goebbels zostali w pokoju sami. Wychodz�c, kobieta zawo�a�a z p�aczem: – Ju� po wszystkim!

W styczniu 1959 roku prokuratora w M�nster wnios�a oskar�enie – nie o morderstwo jednak, lecz o pomoc w zab�jstwie "poprzez sze�� samodzielnych dzia�a�". Z g�ry wykluczy�a, by w przypadku Kunza mog�y znale�� zastosowanie przepisy ustawy z 1954 roku o zwolnieniu od kary. Po pierwsze "��danie, by uczestniczy� w zabiciu dzieci" nie stanowi�o dla� wi��cego rozkazu, nawet je�li Magda Goebbels powo�ywa�a si� na swojego m�a czy na Hitlera. A po drugie, nawet je�li Kunz tak to zinterpretowa�, powinien by� odm�wi�, bo "zabicie dzieci nie by�o niczym innym jak zbrodni�".

Po trwaj�cym zaledwie trzy tygodnie badaniu akt post�powanie umorzono. – Zwolnienie od kary powinni zasadniczo uzyska� ci, kt�rzy pope�nili czyn karalny w sytuacji zale�no�ci – postulowa� s�d. Mia�oby to dotyczy� r�wnie� lekarza zagro�onego przez re�im w osobie �ony ministra? Takich przypadk�w ustawa nie przewidywa�a, niezale�nie od sposobu jej interpretacji. By� mo�e dlatego w uzasadnieniu nie mog�o zabrakn�� sformu�owania: "definitywny koniec". Z uwagi na "zagmatwane okoliczno�ci" nale�y po�o�y� definitywny koniec tej sprawie.

Trzy miesi�ce p�niej Wy�szy S�d Krajowy w Hamm utrzyma� w mocy decyzj� ni�szej instancji, podkre�laj�c, jakim zagro�eniem dla Kunza by�a ca�a ta sytuacja. Magda Goebbels da�a mu wszak do zrozumienia, �e uchylenie si� od wykonania przeznaczonego mu zadania oznacza dla niego �mier�. By�o to wi�c dzia�anie w stanie konieczno�ci wywo�anej rozkazem.

"Przeznaczone mu zadanie" – straszne s�owa na opisanie wsp�udzia�u w sze�ciokrotnym zab�jstwie dzieci. Zosta�y u�yte przez prawnik�w i w tym kontek�cie nie jest niczym zaskakuj�cym fakt, �e zar�wno przewodnicz�cy s�du Gerhard Rose, rocznik 1903, jak i przewodnicz�cy senatu Wy�szego S�du Krajowego Gerhard Ahlich, rocznik 1905, byli partyjnymi towarzyszami Hitlera. Obaj wst�pili do NSDAP 1 maja 1937 roku. Tego samego dnia, co Kunz.

Lekarz zmar� w 1976 roku w miasteczku Freudenstadt w Badenii-Wirtembergii. Cieszy� si� powszechnym szacunkiem, praktyk� stomatologiczn� prowadzi� a� do �mierci. (…)

Zw�oki dzieci, jak twierdz� Rosjanie, po zbadaniu przez lekarzy s�dowych zosta�y pogrzebane niedaleko dzielnicy Buch w p�nocno-wschodnim Berlinie, podobnie jak szcz�tki ich rodzic�w oraz Hitlera. Dwukrotnie zmieniano miejsce ich poch�wku, zanim moskiewskie Biuro Polityczne nakaza�o ich ca�kowite zniszczenie. Dokonano tego w wielkiej konspiracji, by unikn�� wszelkiego rozg�osu. Zadaniem owym obarczono KGB, a ca�a akcja nosi�a kryptonim "Operacja archiwum".

Odby�a si� ona w nocy z 4 na 5 kwietnia 1970 roku. Oddzia�y KGB wykopa�y "czaszki, �ebra, fragmenty kr�gos�upa i tak dalej", jak zanotowano w tajnych dokumentach. Wszystko, co znale�li agenci, zosta�o zrzucone na jeden stos. Szcz�tki "doszcz�tnie spalono" i "wraz z kawa�kami w�gla ut�uczono na popi�". Kostny py� wyl�dowa� w �abie.

Ostatnie dni Helgi Goebbels

By�a najstarsz� z sze�ciorga dzieci Josepha i Magdy Goebbels, kt�re zesz�y wraz z rodzicami 22 kwietnia 1945 roku do berli�skiego bunkra Hitlera.

O losach tych dzieci niewiele si� pisa�o i nie po�wi�cono im �adnej ksi��ki. Postanowi�am wi�c opowiedzie� ich histori� z perspektywy Helgi. Prze�omem w moich badaniach by�o odkrycie niet�umaczonych na angielski wspomnie� ich guwernantki Kathe Hubner, kt�ra pracowa�a dla rodziny Goebbels�w w ostatnich dw�ch latach II wojny �wiatowej.

Kiedy Goebbels, nazistowski minister propagandy, zda� sobie spraw� z nieuchronno�ci pora�ki, zadecydowa�, �e b�dzie czeka� na kl�sk� i �mier� u boku F�hrera. Inni czo�owi nazi�ci ochronili swoje dzieci, wysy�aj�c je w g�ry lub za granic�, ale Magda Goebbels uzna�a, �e b�dzie towarzyszy� m�owi wraz z dzie�mi, by, jak sama m�wi�a, zako�czy� �ycie ca�ej rodziny w "jedyny s�uszny i honorowy spos�b".

Gdy ju� znale�li si� w bunkrze, Magda nie mog�a wytrzyma� psychicznie widoku swych dzieci i po ka�dej rozmowie z nimi zalewa�a si� �zami. Obsesyjnie uk�ada�a pasjanse i ci�gle le�a�a w ��ku. Dzie�mi zajmowa�a si� wi�c Traudl Junge, jedna z sekretarek Hitlera. Junge, kt�ra prze�y�a wojn�, wspomina�a p�niej, �e dzieci by�y "szcz�liwe i radosne… nie spodziewa�y si�, jaki los je czeka, a doro�li dok�adali wszelkich stara�, by si� nie dowiedzia�y… Tylko najstarsza Helga czasami tak smutno, wymownie patrzy�a swymi du�ymi, br�zowymi oczami… Nieraz my�l� z przera�eniem, �e jej dzieci�ce serce przejrza�o gr� pozor�w doros�ych".

Ja te� by�am zdruzgotana, gdy wyobra�a�am sobie t� dziewczynk�, wyczuwaj�c� groz� sytuacji oraz nieszczero�� jej rodzic�w i innych doros�ych, ale nieb�d�c� w stanie podzieli� si� swymi obawami z nie�wiadomym rodze�stwem. Chcia�am ukaza� obraz �ycia Helgi przed zej�ciem rodziny do bunkra. Na pocz�tku zajrza�am do prywatnego pami�tnika Josepha Goebbelsa, kt�ry w doros�ym �yciu zapisywa� w nim swe spostrze�enia niemal codziennie. Skupia� si� g��wnie na w�asnej roli w �yciu publicznym, a wzmianki o dzieciach by�y rzadkie. Kiedy jednak si� pojawia�y, Goebbels wyra�a� sw�j upiornie osch�y zachwyt: "Rozmawiam z dzie�mi przez telefon. Wszystkie s� takie s�odkie. Jak�e cz�owiek mo�e si� przywi�za� do takich ma�ych, nieznacz�cych istot!".

Ksi��ka Kathe Hubner "Die Kinder des Reichministers" du�o barwniej i w bardziej osobistym tonie ukazuje �ycie rodziny Goebbels�w podczas wojny. Hubner potwierdza, �e Helga jako jedyna domy�la�a si� prawdy i w przeciwie�stwie do m�odszego rodze�stwa "nie pociesza�y jej s�owa matki, kt�ra zapewnia�a, �e Hitler pokona swych wrog�w".

Oznaki desperacji i zw�tpienia musia�y by� oczywiste dla tej bystrej dwunastolatki. Widzia�a w ko�cu tu� obok swego domu mn�stwo kobiet i dzieci, kt�re ucieka�y przed nadci�gaj�c� rosyjsk� armi� i opowiada�y o niewyobra�alnych okropie�stwach. Hubner wspomina te�, �e Joseph Goebbels zupe�nie nie przejmowa� si� uczuciami swoich dzieci, przez co ich matce jeszcze trudniej by�o je pocieszy�. Pod koniec 1944 roku zam�wi� on film propagandowy z udzia�em jego dw�ch najstarszych c�rek, Helgi i Hilde, kt�re mia�y odwiedzi� szpital wojskowy i wr�cza� �o�nierzom kwiaty. Widok okaleczonych pacjent�w jednak tak mocno przerazi� dziewczynki, �e projekt trzeba by�o zarzuci�.

W latach 1944-45 dzieci mieszka�y z Hubner, niani� i swoimi babciami w wiejskiej rezydencji Goebbels�w w Waldhof am Bogensee. Joseph przebywa� g��wnie w Berlinie, na og� razem z Magd�. Hubner opisuje zachwyt dzieci w chwilach, gdy ojciec wraca� do domu, cho� zdradza te�, �e Goebbels "lubi� si� z nimi dra�ni�", zw�aszcza z jedynym synem, dziewi�cioletnim Helmutem.

Obie babcie mieszka�y w chatach z bali w maj�tku Bogensee. Auguste, matka Magdy, nienawidzi�a Josepha i unika�a wszelkiego kontaktu z nim. Przejawia�a te� samob�jcze sk�onno�ci i nieustannie lamentowa�a, nie daj�c spokoju Hubner, a najpewniej tak�e i dzieciom. Co niedziel� odwiedza�y one drug� babci�, matk� Goebbelsa, i �piewa�y dla niej piosenki. Katherina Goebbels bardzo krytycznie wypowiada�a si� o swym synu, ministrze Rzeszy, pytaj�c ze swym silnym nadre�skim akcentem: "Co ten ch�opak zn�w narobi�?".

Gdy Magda Goebbels przyje�d�a�a do swych dzieci, pr�bowa�a ukrywa� przed nimi swoje zmartwienia. Hubner pisze, �e tylko Helga "co� wyczuwa�a". Cho� Magda stara�a si� robi� dobr� min� do z�ej gry, podobnie jak wielu prominentnych nazist�w cierpia�a na nerwowe zaburzenia i depresj�. Zawsze mia�a problemy z sercem, ale tym razem, jak wspomina�a Hubner, parali� zaatakowa� praw� stron� jej twarzy. Sp�dza�a wi�c d�ugie tygodnie z dala od dzieci w drezde�skim sanatorium. Kiedy przebywa�a z nimi w rezydencji, spacerowa�a po przestronnych korytarzach, s�uchaj�c tragicznej opery Glucka "Orfeusz i Eurydyka", a w ca�ym domu rozbrzmiewa�y s�owa: "�a�uj�, �e si� urodzi�em/ Niestety, musz� �y� na tym �wiecie".

We wspomnieniach Hubner znalaz�o si� kilka prywatnych zdj�� rodziny. Widzimy Helg� na kr�tko przed dwunastymi urodzinami na pikniku z bratem i siostrami, z ciemnymi warkoczami, w marszczonej sukience i z ulubion� lalk�. Wygl�da bardzo m�odo, jak na sw�j wiek. Na innej fotografii siedzi na murze obok Hubi (tak dzieci nazywa�y Hubner) z ma�ym szczeniaczkiem na kolanach. Jej d�ugie, chude nogi zwisaj� w d� – te same nogi mo�na rozpozna� na wykonanych przez Rosjan makabrycznych zdj�ciach z sekcji zw�ok.

Helga jawi si� na tych zdj�ciach jako nie�mia�a, wra�liwa dziewczynka – ca�kowite przeciwie�stwo zadziornego dziecka z wcze�niejszych fotografii. Reprodukcja jednej z nich znalaz�a si� na ok�adce mojej ksi��ki "Chocolate Cake with Hitler". Przedstawia ona trzyletni� Helg�, siedz�c� na �aweczce na nabrze�u. Obok niej widzimy Hitlera z d�o�mi �ci�ni�tymi mocno mi�dzy nogami, kt�ry nachyla si� do niej. Helga patrzy gro�nie w obiektyw. Odwraca si� od Hitlera, zak�adaj�c nog� na nog�. Jedn� r�czk� trzyma na �ydce, drug� chwyta za �awk� z ty�u. Wida�, �e nie chce mie� nic wsp�lnego z F�hrerem.

Helg� cz�sto okre�lano mianem ukochanej dziewczynki Hitlera. Hubner nie chcia�a tego komentowa�, ale przyzna�a, �e dziennikarze bez przerwy zadawali jej to pytanie – na kt�re konsekwentnie nie odpowiada�a – oraz podkre�la�a, �e Hitler odnosi� si� przyja�nie do wszystkich dzieci.

Bez wzgl�du na to, co Hitler czu� do Helgi, jej stosunek do niego wydaje si� ewidentny, zw�aszcza gdy spojrzymy na inne zdj�cie z tego samego roku, zrobione na przyj�ciu z okazji urodzin Hitlera. Ludzie stoj� w kolejce, by u�cisn�� d�o� wodza, ale Helga w ostatniej chwili ucieka. Na fotografii widzimy j� odwr�con� ty�em do zamkni�tych drzwi, z d�o�mi splecionymi mocno na piersi.

Gdy trafi�a do bunkra, najwyra�niej nie zdoby�a si� na a� tak wielkie niepos�usze�stwo. Traudl Junge podkre�la, jak grzecznie zachowywa�y si� wszystkie dzieci w czasie swoich 10 ostatnich dni: pi�y codziennie z Hitlerem gor�c� czekolad�, opowiada�y mu o szkole, najwyra�niej nie zwracaj�c uwagi na jego coraz dziwniejsze zachowania, w�ciek�e reprymendy adresowane do genera��w oraz rozlegaj�ce si� wci�� na zewn�trz wybuchy.

Buntownicza postawa Helgi da�a o sobie ponownie zna� dopiero pod koniec jej �ycia. Kiedy Magda po�o�y�a dzieci do ��ek 1 maja 1945 roku, powiedzia�a im, �e dostan� szczepionk�. W rzeczywisto�ci dr Kunz, wojskowy dentysta, wstrzykn�� im morfin�. Magda chcia�a, by pom�g� jej poda� dzieciom cyjanek, gdy b�d� spa�, ale odm�wi�. Wtedy zwr�ci�a si� do jednego z lekarzy Hitlera, Ludwiga Stumpfeggera, kt�ry wraz z ni� rozkruszy� tabletki cyjanku na z�bach �pi�cych dzieci.

Potem Magda i Joseph opu�cili bunkier i wyszli na g�r�, do ogrodu Kancelarii Rzeszy. Ona wzi�a tabletk� cyjanku, a on, dla pewno�ci, zastrzeli� j� z pistoletu, po czym wycelowa� sam do siebie.

Kiedy dwa dni p�niej Rosjanie po raz pierwszy weszli do bunkra, znale�li cia�a dzieci. Wszystkie le�a�y w swoich ��kach w bia�ych koszulach nocnych, bez �adnych widocznych obra�e� – za wyj�tkiem Helgi. Jak wykaza�a przeprowadzona przez Rosjan sekcja zw�ok, mia�a ona si�ce na twarzy, co oznacza�o, �e zmuszono j� do za�ycia cyjanku si��. Mo�na wi�c domy�la� si�, �e w ostatnich chwilach swego �ycia to bezbronne, osamotnione dziecko odzyska�o ducha walki.

Emma Craigie - The Daily Telegraph

Emma Craigie jest autork� ksi��ki "Chocolate Cake with Hitler", kt�ra ukaza�a si� w Wielkiej Brytanii nak�adem Short Books.

Wątki

Template provided by Designs by Darren Opracowanie Marketing w Internecie dla Pogranicza