Wielka nadzieja Berlina

Start

Pogranicza

Wielka nadzieja Berlina

Hitler by� wielkim zwolennikiem fortyfikacji, cho� wiedzia�, �e w czasie I Wojny �wiatowej zupe�nie si� nie sprawdzi�y. Niemal�e wszystkie podda�y si� lub zosta�y zdobyte po kilkunastu godzinach, lub kilku dniach obl�enia. Mimo tego zdecydowa�, �e przed polskim atakiem, Rzesz� ochroni zbudowany na granicy z Rzeczpospolit� system umocnie�.

Od rana 30 pa�dziernika 1935 roku by�o wiadomo, �e stanie si� co� szczeg�lnego, gdy� poprzedniego dnia do wioski Hochwalde przyjecha�y ci�ar�wki wype�nione esesmanami w czarnych mundurach, �o�nierzom z miejscowego garnizonu wstrzymano przepustki, a w nocy zap�dzono ich do sprz�tania w�skiej drogi prowadz�cej z Hochwalde do pobliskiej wsi Kalau (1). Przy �wietle reflektor�w, zabranych z pobliskiej budowy, zasypywali koleiny wy��obione przez ko�a ci�ar�wek. Niekt�rzy przewidywali, �e mo�e przyjecha� Hitler, ale g�o�no tego nikt nie m�wi�. Na to wskazywa�a obecno�� esesman�w, kt�rzy przetrz�sali wiejskie podw�rka, sprawdzali czy psy s� na uwi�zi i rozgrzebywali sterty zbo�a zwiezionego po ostatnich �niwach.

Rano na Packlitz See przy Hochwaldzie wyp�yn�y dwie �odzie, przywiezione na ci�ar�wkach z berli�sk� rejestracj�. �o�nierze na nich przygl�dali si� brzegom, k�uli d�ugimi dr�gami nabrze�ne szuwary, jakby sprawdzali czy nie ukryli si� tam zamachowcy.

Przed po�udniem d�uga kolumna samochod�w zatrzyma�a si� na brukowanej drodze biegn�cej do Hochwaldu. Dwa pierwsze, odkryte, ka�dy z trzema esesmanami zatrzyma�y si� blokuj�c ruch, a z czarnego mercedesa, kt�ry stan�� tu� za nimi wyskoczy� oficer. Otworzy� tylne drzwi i zamar�, czekaj�c a� wysi�dzie Hitler. Z drugiej strony samochodu wysiad� genera� Otto Fischer, Inspektor Saper�w i Fortyfikacji. Znano go dobrze w okolicy, gdy� bywa� tu cz�sto nadzoruj�c budow� pasa umocnie�, o kt�rym okoliczni mieszka�cy wiedzieli niewiele, gdy� wojsko zabrania�a zbli�ania si� do placu tajnych budowli.

Fischer by� jednym z g��wnych autor�w planu fortyfikacji, kt�rego realizacj� zatwierdzono pi�� miesi�cy wcze�niej. Niespodziewanie 29 pa�dziernika 1935 roku powiadomiono go o wyje�dzie do miejsca, gdzie powstawa�y fortyfikacje , nakazuj�c, aby bezzw�ocznie wskaza� miejsce, kt�re m�g�by wizytowa� F�hrer. Genera� by� zadowolony, gdy� liczy�, �e ta wizyta usunie wiele przeszk�d, jakie napotyka� przy organizacji rob�t, kt�rych rozmach mia� przekroczy� rozmiary podobnych inwestycji we Francji i Belgii.

Roz�o�y� na masce map� fortyfikacyjnej linii i odczeka� a� Hitler stanie obok, wyra�nie zainteresowany tym, co mia� mu pokaza� genera�.

- Mein F�hrer, znajdujemy si� w tym miejscu – wskazywa� na punkt na drodze biegn�cej od zachodu w stron� jeziora, – centralnym miejscu Frontu Ufortyfikowanego w �uku Warty-Odry.

Tak brzmia�a oficjalna nazwa pasa bunkr�w i tuneli grodz�cych Bram� Lubusk�.

Palec genera�a przesun�� si� w stron� czarnego punktu na mapie.

- Proponuj� zwiedzenie obiektu 516…

Uni�s� d�o�, aby wskaza� p�nocny skraj wioski, gdzie na wzniesieniu wida� by�o pancerna kopu�� wie�cz�c� szary masyw betonu. Wybra� schron uko�czony i wielki, dwukondygnacyjny, s�usznie przyjmuj�c, �e zwiedzanie tego obiektu zrobi wra�enie na Hitlerze.

(1) Hochwalde - obecnie Wysoka, Kalau - obecnie Ka�awa, wsie w wojew�dztwie lubuskim, w gminie Mi�dzyrzecz.

Ten by� wielkim zwolennikiem fortyfikacji, cho� wiedzia�, �e w czasie wojny zupe�nie si� nie sprawdzi�y. Niemal�e wszystkie podda�y si� lub zosta�y zdobyte po kilkunastu godzinach, lub kilku dniach obl�enia. By�y to twierdze dziewi�tnastowieczne, ceglane, kt�rych �ciany i �ukowe stropy nie wytrzymywa�y wybuch�w pocisk�w ci�kiej artylerii. Dlatego zapyta�:

- Jak� odporno�� przewidzieli�cie?

- Zgodnie z wytycznymi wznosimy siedem typ�w obiekt�w, podzielonych pod wzgl�dem odporno�ci na ostrza� – odpowiedzia� Fischer rozwijaj�c kolejny rulon, kt�ry podsun�� mu oficer stoj�cy obok. – Te klasy „A” maj� wytrzyma� kilkukrotne trafienie pociskami kalibru 420 milimetr�w…

- Zdaje si�, �e Polacy nie maj� takich armat – wtr�ci� Hitler, co uznano za dowcip i najbli�ej stoj�cy oficerowie roze�miali si�.

- Dlatego podstawowym obiektem s� schrony o odporno�ci „B”. To oznacza, �e wytrzymaj� kilkukrotne trafienie pociskami kalibru 220 milimetr�w. Ich grubo�� to p�tora metra �elbetu i dwadzie�cia pi�� centymetr�w pancerzy stalowych.

- Uzbrojenie?

- Karabiny maszynowe, granatniki automatyczne, miotacze p�omieni…

- Miotacze s� najlepsze w obronie! – przerwa� mu Hitler. - To straszna bro�! Straszna bro�. Widzia�em to na froncie. Widz� to. �o�nierz podchodzi z karabinem. Nie wie, �e obro�ca ma miotacz p�omieni. Obro�ca jest w bunkrze. �o�nierz podchodzi na dwadzie�cia metr�w. I nagle si� zaczyna. Musi to by� dla niego bardzo nieprzyjemne.

Znowu otaczaj�cy ich oficerowie roze�miali si�.

- Armaty przeciwpancerne kalibru 100 mm w schronach milcz�cych… - podj�� Fischer.

Hitler spojrza� na niego zaintrygowany nazw�.

- Ukrytych, nie ujawniaj�cych swojego istnienia dop�ki czo�gi nieprzyjaciela nie znajd� si� w zasi�gu ich pocisk�w – wyja�ni� Fischer. – Ponadto d�ugolufowe armaty kalibru 105 mm w kopulach pancernych, a tak�e haubice 150 mm.

- Chod�my – Hitler odwr�ci� si�, wi�c Fischer natychmiast pod��y� za nim, pozostawiaj�c adiutantom z�o�enie plan�w, kt�re pozosta�y na masce mercedesa.

- Komunikacja mi�dzy schronami odbywa� si� b�dzie pod ziemi� – m�wi� dalej Fischer id�c obok Hitlera. – Tunele biegn� na g��boko�ci od dwunastu do czterdziestu metr�w ��cz�c obiekty bojowe, magazyny, koszary.

Droga wysypana �wirem specjalnie na okazj� wizyty F�hrera prowadzi�a na szczyt niewielkiego wzniesienia, z kt�rego rozci�ga� si� widok na okolice. Fischer wskaza� pancerne drzwi prowadz�ce do wn�trza, ale Hitler wspi�� si� po stromym zboczu jakie utworzy�a ziemia pokrywaj�ca �cian� schronu i stan�� obok pancernej kopu�y.

Ten pas umocnie�, kt�ry mia�o utworzy� trzysta bunkr�w odgrywa� wielk� rol� w jego planach. Przegradza� teren nazwany Bram� Lubusk�, mi�dzy Wart� na p�nocy i Odr� na po�udniu. Przez t� szerok� r�wnin�, szczeg�lnie dogodn� do rozwini�cia atakuj�cych wojsk, prowadzi�a najdogodniejsza i najkr�tsza droga ze wschodu do Berlina. A Niemcy ju� od 1932 roku obawiali si�, �e tamt�dy przejd� polskie wojska. Wtedy ich wywiad doni�s� o planach J�zefa Pi�sudskiego wydania Niemcom wojny prewencyjnej. Tak by�o w istocie.

Stracona szansa

Marsza�ek prowokowa� Niemc�w, staraj�c si� stworzy� casus belli. W czerwcu 1932 roku, gdy do gda�skiego portu przyby�a z ceremonialn� wizyt� eskadra brytyjskich okr�t�w Pi�sudski poleci�, aby niszczyciel ORP „Wicher” uda� si� tam, by powita� Brytyjczyk�w. Dow�dca naszego okr�tu otrzyma� tajny rozkaz, nakazuj�cy otwarcie ognie i zbombardowania obiekt�w w porcie w przypadku zniewa�enia przez Niemc�w polskiej flagi. A by�o bardzo prawdopodobne, �e niemieccy mieszka�cy Gda�ska tak si� zachowaj�. By� mo�e obecno�� polskiego niszczyciele podzia�a�a na nich uspokajaj�co. Do incydentu nie dosz�o.

Ponown� prowokacj� Pi�sudski zastosowa� w marcu 1933 roku, gdy Niemcy rozwi�zali policj� portow� w Gda�sku. Na rozkaz Marsza�ka na Westerplatte, gdzie zgodnie z decyzjami Ligi Narod�w osiemdziesi�ciu dw�ch �o�nierzy ochrania�o magazyny polskiej sk�adnicy tranzytowej, wprowadzono dodatkowo stu dwudziestu �o�nierzy. Nie mia�o to wi�kszego znaczenia wojskowego, ale bardzo du�e polityczne. W tym samym czasie wysy�a� tajnych pos��w do Pary�a, aby uzyska� poparcie rz�du francuskiego dla plan�w wojennych. Ale Francja na wojn� z Niemcami i�� nie chcia�a. Duch Locarno parali�owa� jej polityk�w, kt�rzy uznali, �e bezpiecze�stwo ich kraju zagwarantuje budowa pot�nego pasa umocnie� ci�gn�cych si� od granicy z Belgi� do Luksemburga. W 1933 roku, gdy Pi�sudski chcia� za�egna� niebezpiecze�stwo, jakie zacz�o rozwija� si� w hitlerowskich Niemczech, prace nad budow� systemu umocnie� nazwanego lini� Maginota, by�y ju� bardzo zaawansowane. Plan wojny prewencyjnej upad�.

Niespodziewanie w 1938 roku Hitler wyda� rozkaz wstrzymania prac przy budowie systemu umocnie� nazwanych p�niej Mi�dzyrzeckim Rejonem Umocnionym. Liczy�, �e uda mu si� sk�oni� polski rz�d do zawarcia sojuszu, wi�c nie musia�by os�ania� Berlina przed polskimi wojskami. Nie s�dzi�, �e spotka si� z odmow�. Polska mia�a tylko dwie drogi: zawrze� sojusz z Niemcami lub ze Zwi�zkiem Radzieckim. Trzecia droga, sojusz z demokratycznymi mocarstwami w najmniejszym stopniu nie gwarantowa� obrony suwerenno�ci. Maj�c t� �wiadomo�� minister spraw zagranicznych Niemiec Joachim von Ribbentrop przedstawi� w pa�dzierniku 1938 roku propozycj� sojuszu ambasadorowi J�zefowi Lipskiemu. P�niej, w pierwszych dniach 1939 roku ponowi� j� Hitler w rozmowie z polskim ministrem spraw zagranicznych J�zefem Beckiem, kt�rego zaprosi�o swojej willi na Obersalzbergu. Jeszcze raz przedstawi� j� minister von Ribbentrop w czasie styczniowej wizyty w Warszawie. Zosta�a odrzucona. J�zef Beck wybra� trzeci� drog�. A to oznacza�o, �e Niemcy uderz� najpierw na Polsk�.

Umocnienia grodz�ce Bram� Lubusk� sta�y si� niepotrzebne.

Nie uko�czono budowy wielu schron�w bojowych, stanowisk ci�kiej artylerii i podziemnych tuneli. Wielkie dzie�o fortyfikacyjne nie spe�ni�o swojego zadania po raz pierwszy.

Bitwa, kt�rej nie by�o

Tysi�cletnia Rzesza zacz�a si� kurczy� ju� po kilkunastu latach swojego zbrodniczego istnienia. Pot�ne ciosy, jakie Wehrmachtowi zada�a Armia Czerwona pod Stalingradem i na �uku Kurskim zepchn�y wojska niemieckie do defensywy. Drang nach Osten, droga na wsch�d zakr�ci�a o 180 stopni. W styczniu 1944 roku wojska radzieckie przekroczy�y przedwojenn� granic� Polski. Rok p�niej, w styczniu 1945 roku znad Wis�y podj�y ofensyw�, kt�rej celem by� Berlin. Wydawa�o si�, �e umocnienia Mi�dzyrzeckiego Rejonu jednak odegraj� sw� historyczn� rol�: zatrzymaj� radzieckie wojska na kilka lub kilkana�cie dni, umo�liwiaj�c �ci�gni�cie do obrony Berlina niemieckich armii i lepsze przygotowanie miasta.

Podziemne tunele zamieniane w czasie wojny na hale produkcyjne i magazyny odzyskiwa�y swoje pierwotne przeznaczenie. Po�piesznie �ci�gano uzbrojenie i amunicj�, budowano dodatkowe schrony. Jednak�e brakowa�o �o�nierzy wyszkolonych do fortecznej s�u�by i walki. W rezultacie pot�ne schrony obsadzali rezerwi�ci, wojsko o niewielkiej warto�ci bojowej i r�wnie ma�ym morale. A historia tamtej wojny, cho�by przebieg walk o Westerplatte, wskazywa�y, �e nie pancerz i beton stanowi� o sile obrony. T� wyznacza�o m�stwo �o�nierza. Dlatego Westerplatte, gdzie nie by�o �adnych umocnie�, z wyj�tkiem �elbetowej piwnicy w koszarach i wzmocnionych piwnic w wartowniach, potrafi�o broni� si� przez siedem dni przed dziesi�ciokrotnie silniejszym wrogiem.

Czy obrona MRU mog�a zmieni� bieg wojny? Nie. Niemcy t� wojn� przegrali. Jednak�e zatrzymanie Rosjan dawa�o mo�liwo�� wojskom zachodnich aliant�w zaj�cie wi�kszych po�aci Niemiec. Tylko teoretycznie, gdy� ameryka�scy dow�dcy wcale do Berlina si� nie spieszyli. Ustalenia szef�w trzech wielkich mocarstw poczynione w Teheranie w 1943 roku i Ja�cie 1945 roku jasno wyznacza�y strefy dzia�a�. Krwawe walki przy forsowaniu umocnie� MRU mog�y jedynie zwi�kszy� liczb� ofiar i cierpie�. Ale i tak mo�liwo�ci obrony by�y znikome.

Naci�gaj�cym od wschodu wojskom radzieckim sprzyja�a pogoda. Mr�z i zamie� ukry�y radzieckie czo�gi przed niewprawnymi obserwatorami. Radziecka kolumna, z w��czonymi reflektorami przejecha�a drog�, kt�r� wskazywali saperzy stoj�cy na poboczu z latarkami. A �o�nierze w pancernych kopu�ach, widz�c tak pewne poczynanie oddzia�u byli przekonani, �e to w�asne wojska zbli�aj� si� do ich stanowisk. I przepu�cili Rosjan. B�j, jaki rozgorza� p�niej ju� sytuacji nie m�g� odwr�ci�. Droga do Berlina stan�a otworem.

Schrony, tunele, podziemne magazyny, zapory przeciwczo�gowe, dziesi�tki przeszk�d, kt�re mog�y zatrzyma� armie pozosta�y niezwyk�ym pomnikiem historii. Piramid� XX wieku, r�wnie ciekaw� i tajemnicz�…

Ciekawe

Wątki

Template provided by Designs by Darren Opracowanie Marketing w Internecie dla Pogranicza