Adam S�odowy ci doradzi...

Start

Pogranicza

Porady techniczne !

W ogniu walki, zdo�a�em wypracowac nast�puj�ce "patenty".

1. Tarcze z ubytkami mo�na uzupe�nia� ... Naj�atwiej jest z bia�� - korektor w sztyfcie/p�dzelku/pisografie robi swoje! W przypadku tarcz w innych odcieniach - podstawowe czarne/czerwone/niebieskie za�atwiaj� pisaki transparentne.

2. G�o�na praca wahnika- wiem co pisz� "specjali�ci" - prawda jest taka, �e piszczy/szumi bo suche... Nawet jakby to olejem s�onecznikowym zala� - to si� polepszy.... Clue jest takie, �e wszelkie wa�ki, koronki, dekle - najlepielej lizn�� olejem samochodowym, p�syntetyk lub lepszy - i da rad�!

3. Uszczelki : maj� to do siebie, �e suche trac� swoj� funkcje. Metoda : przy rozbieraniu zegarka uszczelka od razu l�duje w pojemniczku ze smarowid�em (najlepszy syntetyk bo mniej �mierdzi po p� roku .... ), przed z�o�eniem smarujemy tym gwint/powierzchni� styczn� - pomaga w 90% przypadk�w o ile gwinty nie s� zerwane. Ta sama matoda tyczy si� wa�k�w/koronek.

4. Prawie Luminova - w sklepach w�dkarskich s� niez�e farby do sp�awik�w. Czasami lepsze ni� typowe na wskaz�wki/indeksy. Kosztuj� grosze. Awaryjnie, mo�na ich u�y� do ratowania pow�oki.

Reszta jak sobie przypomn� ..

GAR�� INFORMACJI-jak dla mnie przydatna i w jednym miejscu

-to wazne-w razie b�ed�w prosze o info

/�r�d�o -internet/

HISTORIA...

Ok. 2500 p.n.e. w Chinach znane by�y zegary s�oneczne i wodne

-za internetem;) ja tego nie wymy�li�em

Ok. 380 p.n.e. Platon zbudowa� zegar wodny z budzikiem

Ok. 1450 Wynaleziono zegar z nap�dem spr�ynowym

Ok. 1600 Zastosowano wskaz�wk� minutow�

Ok. 1700 Zastosowano wskaz�wk� sekundow�

Ok. 1730 Zastosowano w zegarze kuku�k�

1756 Zbudowano zegarek kieszonkowy z naci�giem automatycznym

1824 W Genewie powsta�a pierwsza szko�a zegarmistrzostwa

1842 Powsta�y pierwsze zegarki nakr�cane koronk�

1843 Zbudowano pierwszy stoper

1905 Po raz pierwszy nadano radiowy sygna� czasu

1919 Rozpocz�to seryjn� produkcj� zegark�w nar�cznych (na r�k�)

1923 Opatentowano nar�czny zegarek z naci�giem automatycznym

1929 W. A. Marrison zg�osi� patent na generator (zegar) kwarcowy

1949 Zbudowano tzw. zegar atomowy (maser amoniakalny)

1956 Przyj�to definicj� jednostki czasu - sekundy jako cz�ci roku zwrotnikowego (tzw. czas efemerydalny)

1967 Przyj�to now� definicj� jednostki czasu - sekundy opart� na wzorcu cezowym (tzw. czas atomowy)

1973 Uruchomiono produkcj� zegark�w kwarcowych z ciek�okrystalicznym urz�dzeniem wskazuj�cym

Mechanizmy (werki)

Zegarki dziel� si� ze wzgl�du na typy mechanizm�w wykorzystywanych do ich nap�du.

Zegarki mechaniczne automatyczne

Mechaniczne zegarki automatyczne zasilane s� dzi�ki spr�ynie, ale nie wymagaj� nakr�cania, gdy� funkcj� t� spe�nia wahnik, kt�ry podczas ruchu wykonuje t� czynno�� automatycznie. Dok�adno�� chodu w automatach chronometrach wynosi: od +2 sekund/dob� do -10 sekund/dob�, a w nie chronometrach od -10 sekund/dob� do +25 sekund/dob�. Cech� charakterystyczn� zegark�w automatycznych jest szum zwi�zany z ruchem wahnika, kt�ry mo�na us�ysze� po gwa�townym ruchu zegarkiem.

Zegarki mechaniczne nakr�cane r�cznie

Zegarki mechaniczne nakr�cane r�cznie to modele, w kt�rych mechanizm zasilany jest poprzez nakr�cenie (napi�cie spr�yny). Pracuj� z dok�adno�ci� podobn� do automat�w.

z innego zr�d�a:

Zegarkiem mechanicznym nazywamy–kazdy zegar wykorzystuj�cy jako regulator chodu wahad�o lub balans.Energia do nap�du regulatora przekazywana jest za pomoc� wychwytu. nap�d spr�ynowy (zegary)Elementem sk�adowym mechanizmu nap�du jest naci�g, kt�rego zadaniem jest przetworzenie i dostarczenie energii do uk�adu nap�du. Ze wzgl�du na spos�b dostarczenia energii wyr�niamy nast�puj�ce rodzaje naci�gu w werkach mechanicznych:

naci�g manualny (koronka,)

naci�g automatyczny (wykorzystuj�cy element bezw�adno�ciowy i ruchy r�ki)
S�ownik:

Antymagnetyczny - zegarek zabezpieczony przed wp�ywem magnetyzmu ziemskiego; powinien by� zgodny ze standardami ISO.

Chronograf - zegarek analogowy (wskaz�wkowy) z wbudowanym stoperem.

Chronometr - zegarek mechaniczny, kt�ry uzyska� certyfikat Szwajcarskiego Centrum Certyfikacji na dok�adno�� chodu. Badanie odbywa si� w pi�ciu po�o�eniach zegarka i w co najmniej trzech zakresach temperatur oraz w kilku zakresach naci�gni�cia spr�yny (25%, 50%, 75% i 100%). ��cznie powstaje w ten spos�b kilkaset punkt�w pomiarowych. Po wykonaniu pomiar�w obliczane jest odchylenie wypadkowe. Aby zegarek uzyska� atest, dok�adno�� chodu musi mie�ci� si� w zakresie od -2 do +8 sekund na dob�.

Complication - zegarek, kt�ry poza pomiarem czasu posiada funkcje dodatkowe (np. budzik, fazy ksi�yca, wieczny kalendarz, wska�nik rezerwy chodu, stoper, repetier). Okre�lenie to u�ywane jest zazwyczaj wy��cznie w odniesieniu do zegark�w mechanicznych.

COSC - certyfikat dok�adno�ci chodu zegarka, a w�a�ciwie skr�t naz�wy Szwajcarskiego Instytutu Test�w Chronometrycznych. Powo�any w roku 1973 Instytut, z siedzib� w La-Chaux-des-Fonds, uprawniony jest do przeprowadzania bada� i wydawania �wiadectw dla mechanizm�w o wyj�tkowej precyzji.

�bauche - okre�lenie u�ywane w odniesieniu do niekompletnych mechanizm�w, nieposiadaj�cych wychwytu, balansu, w�osa lub spr�yny nap�dowej.

ETA - ETA s.a. Fabriques d 'Ebauches, najwi�kszy szwajcarski producent mechanizm�w zegarkowych nale��cy do grupy Swatch, zaopatruj�cy ogromn� wi�kszo�� wytw�rc�w zegark�w w gotowe mechanizmy lub tzw. �bauche - mechanizmy niekompletne, przygotowane do zainstalowania wychwytu, spr�yny g��wnej i osi balansu.

FH - Federacja Stowarzysze� Zegarmistrzowskich, wiod�ce stowarzyszenie handlowe zrzeszaj�ce szwajcarskich wytw�rc�w zegark�w.

Funkcja GMT - funkcja umo�liwiaj�ca r�wnoczesne �ledzenie czasu w drugiej strefie czasowej.

Kaliber - okre�lenie rozmiaru mechanizmu, zazwyczaj wyra�ane w liniach paryskich (1 linia paryska = 2,256 mm); cz�sto stosowane przez wytw�rc�w zegark�w jako symbol danego mechanizmu.

Kamienie - stosowane jako �o�yska w celu zmniejszenia zu�ycia w miejscach najwi�kszego tarcia w mechanizmie. W zegarkach mechanicznych jest ich zazwyczaj 17-18. Dawniej u�ywano naturalnych rubin�w, obecnie stosuje si� kamienie syntetyczne.

Ko�o wychwytowe - ko�o wsp�pracuj�ce z wychwytem; jego ruch obrotowy jest cyklicznie powstrzymywany przez wychwyt, a przerwy te zliczane s� przez przek�adni� mechanizmu chodu i zamieniane na wskazania czasu.

Kontrolowany przez radio zegarek - zegarek kwarcowy odbieraj�cy sygna� radiowy transmitowany z niezwykle dok�adnego zegara atomowego i u�ywaj�cy tego sygna�u do korekty pokazywanego czasu.

Kwarc - minera�, dwutlenek krzemu SiO2; jego krystaliczna posta� wykorzystywana jest do wykonywania rezonator�w kwarcowych drgaj�cych pod wp�ywem zmiennego pola elektrycznego, od kilku tysi�cy do kilku milion�w razy na sekund�.

Limitowana seria - �ci�le okre�lona seria zegark�w danego modelu, produkowanych zwykle dla upami�tnienia jakiego� wydarzenia, potwierdzona certyfikatem limitacji, w ilo�ci przewa�nie od 20 do 1000 egzemplarzy. Zegarki w limitowanych seriach z najlepszych manufaktur stanowi� bardzo cenne ozdoby kolekcji.

Linie paryskie - stosowane do okre�lania rozmiaru mechanizmu nap�du, 1 linia paryska = 2,256 mm.

Luneta (ang. bezel) - pier�cie� okalaj�cy szk�o zegarka i mocowany do koperty. Wsp�cze�nie jest to cz�sto pier�cie� obrotowy, zawieraj�cy rozmaite skale, umo�liwiaj�ce, w zale�no�ci od typu zegarka, np. odczyt drugiej strefy czasowej, pr�dko�ci pojazdu itd.

Mechanizm - serce ka�dego zegarka, urz�dzenie odmierzaj�ce czas na zasadzie zliczania drga� mechanicznych wahad�a lub balansu. Wyr�niamy nast�puj�ce rodzaje mechanizm�w: kwarcowy, mechaniczny, automatyczny, zasilany bateri� s�oneczn�, o nap�dzie "hybrydowym".

Mechanizm jumping hour - odczyt godziny mo�liwy dzi�ki umieszczeniu na tarczy zegarka dodatkowego okienka, na kt�rym pokazywane s� cyfry, oznaczaj�ce aktualn� godzin�. Minuty odczytuje si�, korzystaj�c ze standardowej wskaz�wki, kt�ra okr��aj�c w pe�ni tarcz�, powoduje automatyczny przeskok cyfr w okienku godzinowym.

Repetier (ang. repeater) - sygnalizacja d�wi�kowa aktualnego czasu (godziny lub kwadransa).

Retrograde (z ang. „poruszaj�cy si� wstecz") - wska�nik zawieraj�cy wskaz�wk�, kt�ra poruszaj�c si� po wycinku okr�gu, po doj�ciu do ko�ca skali wraca na jej pocz�tek.

Rotomat - praktyczne urz�dzenie do automatycznego nakr�cania zegarka mechanicznego dzia�aj�ce na zasadzie nieustannego wprowadzania w ruch jego mechanizmu. Zegarki mechaniczne maj� okre�lon� rezerw� chodu, dlatego te� nienoszony model najlepiej przechowywa� w rotomacie, by zapobiec ca�kowitemu zatrzymaniu si� zegarka.

Shock-resistant (wstrz�soodporny) - zegarek mo�e zosta� uznany za odporny na wstrz�sy, je�eli po upadku na tward� powierzchni� z wysoko�ci 1 m nie zatrzyma chodu lub je�eli dzienne tempo jego chodu nie zmieni si� o wi�cej ni� 60 sekund.

Skeleton watch (ang.) - zegarek, w kt�rym za wyj�tkiem pier�cienia godzinnego usuni�to wi�kszo�� element�w tarczy, tak by widoczny by� mechanizm zegarka cz�sto dodatkowo zdobiony.w zegarku szkieletowym tak�e dekiel wykonany jest z przezroczystego materia�u.

Split-second (ang.) - typ chronografu z podw�jn� wskaz�wk� stopera, s�u��c� do dokonywania pomiar�w mi�dzyczas�w. W praktyce, po uruchomieniu stopera obie wskaz�wki przemieszczaj� si� wok� tarczy razem, jednak�e w dowolnym momencie mo�na zatrzyma� jedn� z nich, nie przerywaj�c biegu drugiej. Po odczytaniu mi�dzyczasu i zwolnieniu zatrzymanej wskaz�wki dogania ona t�, kt�ra pozosta�a w ruchu.

Spr�yna nap�dowa - twarda i elastyczna ta�ma metalowa gromadz�ca energi� potencjaln� poprzez nawini�cie na wa�ek, spr�yna stanowi si�� nap�dow� przek�adni chodu mechanizmu zegarkowego.

Swiss made - okre�lenie, kt�rego stosowanie regulowane jest przez prawo szwajcarskie. Mo�na je stosowa� wy��cznie w przypadku zegark�w spe�niaj�cych okre�lone kryteria: 50% cz�ci takiego zegarka musi by� wyprodukowanych w Szwajcarii, musi by� on zmontowany, wyko�czony i sprawdzony w Szwajcarii.

Tachometr (pr�dko�ciomierz) - system pomiaru umieszczony na ramce szkie�ka lub na wewn�trznym pier�cieniu wok� tarczy; s�u�y do obliczania pr�dko�ci w milach lub w kilometrach na godzin�.

Tourbillon (z franc. „tr�ba powietrzna") - urz�dzenie maj�ce na celu zwi�kszenie precyzji chodu zegarka, poprzez niwelowanie wp�ywu grawitacji na mechanizm balansu. W zale�no�ci od stopnia komplikacji urz�dzenia, tourbillon dokonuje pe�nego obrotu w ci�gu 60 sekund, wok� w�asnej, lub wi�cej ni� jednej osi. Mechanizm ten stosowany jest w drogich i luksusowych zegarkach. Cz�sto tourbillon pe�ni jednocze�nie rol� wskaz�wki sekundowej, dlatego jest wyeksponowany dla podkre�lenia wyposa�enia zegarka w to presti�owe urz�dzenie.

Wieczny kalendarz - mechanizm kalendarza przystosowuj�cy si� automatycznie do zmiennej liczby dni w miesi�cu oraz lat przest�pnych. Zapewnia nieprzerwan� prac� a� do 28 lutego 2100 roku.

Wska�nik rezerwy chodu (power reserve indicator) - wskaz�wka lub okienko pokazuj�ce liczb� godzin pracy zegarka mechanicznego, jaka pozosta�a do czasu jego zatrzymania.

Zaw�r helowy - zaw�r znajduj�cy zastosowanie przede wszystkim u nurk�w, kt�rzy sp�dzaj� du�o czasu w kapsu�ach nurkowych i na stacjach g��binowych, gdzie - aby u�atwi� oddychanie - powietrze jest wzbogacane helem. Hel, nieszkodliwy dla zdrowia gaz oboj�tny, posiada zdolno�� przenikania do koperty zegarka (np. przez uszczelki), ale niestety nie jest w stanie przez nie uchodzi� na zewn�trz. Aby da� uj�cie nadmiernemu ci�nieniu, na kopercie nale�y odkr�ci� ci�nieniowy zaw�r helowy. Zaworu tego nie nale�y otwiera� w wodzie, ani bezpo�rednio po wyj�ciu z wody, kiedy zegarek jest mokry.
pare fot pogl�dowych:

werk mechaniczny:

http://img233.imageshack.us/i/img1053o.jpg/

http://img26.imageshack.us/i/budowazegara.jpg/

http://img32.imageshack.us/i/442691df5dd0d.jpg/

z innej perspektywy:

http://img29.imageshack.u...ronographm.jpg/

zbli�enie na cz�ci:

http://img294.imageshack.us/i/img1050o.jpg/

budowa zegarka:

http://img31.imageshack.us/i/img773o.jpg/

Szk�a w zegarkach:

Hesalitowe - zrobione s� z utwardzonego i oczyszczonego chemicznie polipropylenu (plastiku). Maj� nisk� odporno�� na zarysowania. Twardo�� w skali Mohsa: ok. 1.

Mineralne - to dobrej jako�ci szk�a wyprodukowane na bazie krzemu. Twardo�� w skali Mohsa: od 4 do 5. Do�� wysoka odporno�� na zarysowania. Wyst�puj� tak�e szk�a mineralne dodatkowo utwardzane.

Szafirowe - s� to szk�a produkowane z syntetycznego szafiru o twardo�ci zbli�onej do szafiru naturalnego. Odporne na zarysowania (twardo�� w skali Mohsa: od 7 do 9) i powszechnie stosowane w zegarkach wy�szej klasy.

Skala Mohsa - skala twardo�ci, w kt�rej warto�ci od 1 do 10 por�wnywane s� do kamieni i minera��w. I tak np. 1 - talk, 10 - diament.

Wodoszczelno�� zegark�w (WR)

- poj�cie oznaczaj�ce odporno�� zegarka na ci�nienie mierzone w atmosferach (atm), albo na dopuszczalne zanurzenie na okre�lon� g��boko�� mierzon� w metrach (m). Nale�y pami�ta�, �e aby przeliczy� liczb� atmosfer na metry, nale�y j� pomno�y� przez 10.

Jak i czemu �wiec� nasze zegarki:

Radioluminescencja jest wywo�ywana dzia�aniem promieniowania j�drowego - niekt�re substancje pod jego wp�ywem �wiec�. Promieniowaniem tym mo�e by� promieniowanie gamma, promienie X lub cz�stki alfa i beta. Promieniowanie pobudza elektrony na wy�sze stany energetyczne. Nadmiar energii powsta�y przy powrocie elektron�w na zerowe stany energetyczne, jest rozpraszany w postaci �wiat�a widzialnego (mechanizm dzia�ania jest analogiczny do fluorescencji).

Materia�em, kt�ry wykazuje w�asno�ci radioluminescencyjne jest m.in. siarczek cynku ZnS. Radioluminescencja tego typu by�a stosowana jeszcze przed 1920 rokiem do lat 90. XX wieku - na tarcze zegark�w by�a nak�adana emulsja z siarczkiem cynku i �r�d�em promieniowania, kt�rym by� tor, promet 147 lub rad 226.

Rad zosta� odkryty przez Mari� Curie - Sk�odowsk� (1867-1934), kosztem utraty zdrowia. W tamtych czasach nie znane jeszcze by�y zagro�enia wynikaj�ce z kontaktu z materia�ami promieniotw�rczymi. Rad-226 emituje cz�stki alfa, a jego po�owiczny okres �ycia wynosi 5600 lat. Promieniuj�c rozpada si� na inne pierwiastki o podobnej aktywno�ci, lecz kr�tkim okresie �ycia (s� to Rn-222, Po-218, Pb-214, Bi-214, Po-214, Pb-210, Bi-210, Po-210) - emituj� one promienie alfa, beta i gamma.

Czysty rad �wieci na niebiesko, a jego promieniowanie wywo�uje w niekt�rych materia�ach luminescencj�. Po raz pierwszy zosta�o to wykorzystane w 1902 roku przez Williama J. Hammera, kt�re zmiesza� rad z siarczkiem cynku ZnS i otrzyma� farb�, wykorzystywan� p�niej przy produkcji tarcz do zegark�w. Od tego czasu powsta�o w kilka komercyjnych firm produkuj�cych farby radioluminescencyjne, wykorzystuj�ce do ich produkcji rad. Nie stosowano czystego chemicznie radu, ale jego sole - najcz�ciej siarczan baru, rzadziej chlorek i bromek baru.

Z czasem intensywno�� wiecenia farby mala�a z powodu uszkodze� kryszta��w siarczku cynku, spowodowanych dzia�aniem cz�stek alfa. Problem ten cz�ciowo rozwi�zywano ogrzewaj�c farb� lub wcze�niej dodaj�c tzw. mezotor, czyli rad 228 (o po�owicznych czasie �ycia 5,8 lat). Emitowa� on cz�stki beta, ale przy rozpadzie przemienia� si� w tor 228 Th-228 (o po�owicznym czasie �ycia 1.9 roku), kt�ry ju� emitowa� cz�stki alfa. Rezultat by� taki, �e w czasie pierwszych 5 lat stosowania farby, intensywno�� jej �wiecenia ros�a ( w miar� wzrostu zawarto�ci Th-228).

W 1920 roku czasopismo Scientific American poda�o list� produkt�w zawieraj�cych rad, jednocze�nie ukazuj�c na jak� skal� u�ywano materia��w radioluminescencyjnych: by�y to m.in. ozdobne numery dom�w, elementy obwiedni dziurek do klucza, kompasy na statkach, tarcze telegraf�w, znaki w kopalniach, etykiety z truj�cymi preparatami, numerki na siedzenia w teatrach, elementy do samochod�w, przyn�ty dla ryb, elementy zabawek dla dzieci i wiele innych.

Zaprzestanie stosowania radu nast�pi�o po wykryciu fatalnych skutk�w jego oddzia�ywania na organizmy �ywe.

Kolejn� substancj� u�ywan� do produkcji �wiec�cych tarcz zegark�w by� tryt H-3 - radioaktywny izotop wodoru, o masie atomowej oko�o 3. W tym przypadku radioaktywno�� by�a wynikiem emitowanych cz�stek beta, kt�re by�y praktycznie ca�kowicie poch�aniane przez szk�o pokrywaj�ce tarcz�. Tryt H-3 emituje cz�stki beta o ma�ej energii, jego po�owiczny okres �ycia wynosi 12,3 lat; nie wyzwala on cz�stek gamma. Przez kr�tki okres czasu (lata 70. XX wieku) tryt by� stosowany do pod�wietlania zegark�w z wy�wietlaczem ciek�okrystalicznym, p�niej w po��czeniu z m.in. siarczkiem cynku jako farba.

Tryt u�ywany w dzisiejszych czasach w zegarkach musi spe�ni� standardy ISO 3157 i NIHS 97-10, kt�re okre�laj� akceptowalny, minimalny stopie� luminescencji, kt�ra jest wymagana do zobaczenia tarczy zegarka w ciemno�ci. W zale�no�ci od jako�ci u�ytej substancji radioluminescencyjnej, optymalny czas pracy mo�e wynosi� kilka lat. Jako�� wp�ywa tak�e na intensywno�� wiecenia, kt�ra dodatkowo zale�y od powierzchni i grubo�ci na�o�onej warstwy.

Obecniej najpowszechniej u�ywanymi substancjami stosowanymi przy radioluminescencji s�: wspomiany tryt H-3, stront-90 (sr-90), promet-147 (Pm-147) i w�giel-14 (C-14).

Dobre w�asno�ci radioluminescencyjne wykazuj� tak�e BaFCl:Eu, Yb2SiO5:Ce, ZnS.CdS:Ag i Y2O3.

Sam mechanizm radioluminescencji jest analogiczny do zjawiska fluorescencji. Promieniowanie j�drowe pobudza elektrony na wy�sze stany energetyczne - przechodz� one na wy�sze orbity. Kiedy elektrony te trac� nadmiar energii, emitowane s� fotony - obserwujemy to jako �wiecenie. Im wi�cej energii zostanie uwolnione, tym ja�niej �wieci materia�.

W dzisiejszych czasach technologia radioluminescencyjna jest stosowana dla cel�w cywilnych (np. elementy bezpiecze�stwa, oznaczaj�ce wyj�cie ewakuacyjne, znaki ostrzegaj�ce przed niebezpiecze�stwem) i do cel�w militarnych (jako o�wietlenie tam, gdzie nie jest mo�liwe u�ycie energii elektrycznej). Bior�c pod uwag� fakt, i� energia uwalniana przy rozpadzie szeroko stosowanego trytu wynosi zaledwie 18,6 keV (mniej ni� emituje telewizor czy klasyczny monitor komputera), w�asno�ci radioluminescencyjne materia��w mog� by� bezpiecznie wykorzystywane, zw�aszcza w przypadkach gdy chodzi o zdrowie lub �ycie ludzkie.
To �wietnie, �e zebra�e� te informacje w jednym miejscu.
feleksc, kawa� dobrej roboty
Gratuluj� zebranego materia�u.

Zdj�cia powiedz� wi�cej ni� kilka stron zapisana drobnych maczkiem.
�wietna inicjatywa- spooooro info w jednym miejscu

Mo�e niech ka�dy, jak ma woln� chwil� oczywi�cie, co� tu skrobnie od siebie- jak�� porad� praktyczn�(jak zrobi� ALAMO) lub co� w tym rodzaju.
Zegar w lotnictwie.

Zegar na panelu przyrz�d�w jest zawsze. W samolotach komunikacyjnych, zaopatrzonych w komputer nawigacyjny, przyrz�dy radionawigacyjne i mas� innych rzeczy, zegar ginie w�r�d innych instrument�w. A tak naprawd�, to na potrzeby nawigacji lotniczej pracuje sporo rozmaitych zegar�w, zar�wno na pok�adzie samolotu, na l�dzie a tak�e w przestrzeni oko�oziemskiej.

Od zarania nawigacji przyrz�d mierz�cy up�yw czasu zalicza si� do narz�dzi podstawowych. Poj�ciem czasu, a konkretnie jego pomiarem, pos�ugujemy si� w�a�ciwie stale. Kolejno�� wydarze� okre�lamy umieszczaj�c je na skali czasu, liczonej od momentu powszechnie uznanego za pocz�tek. T� skal� mierzymy tak�e czas trwania zjawisk lub proces�w. Przebyt� drog� zlicza si� wed�ug pr�dko�ci i up�ywu czasu, cz�stotliwo�ci okre�la si� mierz�c czas jednego okresu, wypuszcza si� fale radiowe i mierzy czas, po kt�rym wr�c� ich odbite albo odes�ane resztki, aby okre�li� odleg�o��. A to tylko kilka z masy rzeczy, zale�nych od pomiaru czasu.

Pomiar czasu jako taki, polega na przyr�wnywaniu mierzonego przedzia�u czasu do jednostki, czyli wzorca. Za wzorzec czasu przyjmuje si� zjawisko okresowe o mo�liwie du�ej sta�o�ci okresu. Najdawniejszymi wzorcami czasu by�y zjawiska astronomiczne.

Praktyczna rachuba czasu by�a oparta o zjawiska naturalne; zmian� dnia i nocy czyli dob� s�oneczn� i cykl p�r roku. Ten ostatni pokrywa si� z okresem zmian wysoko�ci S�o�ca ponad horyzontem.

Kr�tsze od doby okresy czasu wyznacza� zegar s�oneczny. Przy braku s�o�ca albo noc� czas odmierzano rozmaitymi patentami w rodzaju klepsydr czy �wiec ze skal�. Kry�a si� w tej praktyce pewna �miesznostka: okresy czasu odmierzane tak� np. klepsydr� by�y, owszem, niedok�adne, ale z grubsza jednakowe, w przeciwie�stwie do godzin s�onecznych. Je�eli tarcz� zegara s�onecznego podzieli si� na r�wne sektory, godziny poranne i popo�udniowe s� kr�tsze ni� te ko�o po�udnia.

Kto i kiedy wpad� na pomys� wytwarzania zjawisk okresowych kr�tszych od doby bli�ej nie wiadomo, i zastanawianie si� nad tym nie ma sensu; przecie� darcie si� na s�u�b�, �eby obr�ci�a klepsydr�, to te� zjawisko okresowe. W ka�dym razie najstarsze zegary mechaniczne s� datowane na poczatek XIV wieku. By�y one przewa�nie budowane w wie�ach, mia�y nap�d obci��nikowy i, dla tradycji, wskazywa�y nier�wne godziny. Jako okresowy regulator chodu stosowano w�wczas tak zwane wrzeciono (inaczej szpindel), uk�ad taki sam jak w nap�dzie m�oteczka budzika mechanicznego, ale zaopatrzony w masywne przeciwwagi (kolebnik) dla wyd�u�enia okresu waha�. Zegary tego typu by�y niedok�adne, poniewa� okres waha� kolebnika zale�a� bardzo silnie od si�y nap�du. Tym niemniej szpindel z kolebnikiem bardzo d�ugo by� jedynym znanym regulatorem chodu. Budowano nawet zegary noszone, tzw. jaja norymberskie (pierwszy zbudowa� w 1510 r. Piotr Henlein z Norymbergi). Taki regulator spotyka si� jeszcze w minutnikach kuchennych - pewnie dlatego nigdy mi nie wychodz� jajka na mi�kko.

Budow� dok�adnych zegar�w zapocz�tkowa�o dopiero zastosowanie wahad�a. Ju� Galileusz zaobserwowa�, �e okres ruchu swobodnego wahad�a zale�y od jego d�ugo�ci, a nie od amplitudy wychyle�. W 1656 roku holenderski uczony (i przy okazji �wietny technik) Christian Huygens zbudowa� zegar wahad�owy o niewiarygodnej dok�adno�ci 1 minuty na dob�. Ten�e Huygens by� wynalazc� balansu, czyli k�ka na osi ze spiraln� spr�yn�, maj�cego t� sam� w�a�ciwo�� co wahad�o.

Pewnie ci z Was kt�rzy wytrwali a� do tego miejsca, pytaj� w duchu co to wszystko ma wsp�lnego z nawigacj�. Ot� du�o (a poza tym bardzo lubi� zegary). Od dawna by�o wiadomo, �e dok�adny pomiar czasu jest podstaw� dzia�ania najwspanialszego systemu radionawigacyjnego wszechczas�w - astronawigacji (�wiat�o widzialne to te� fale elektromagnetyczne).

W miar� posuwania si� na Zach�d obserwowane po�udnie s�oneczne, czyli moment g�rowania S�o�ca, wypada coraz p�niej. Op�nienie to, liczone od po�udnika na kt�rym nasz zegar precyzyjnie wskazywa� po�udnie s�oneczne, umo�liwia �atwe okre�lenie po�udnika, na kt�rym poczyniono obserwacj�, inaczej m�wi�c okre�lenie aktualnej d�ugo�ci geograficznej. Potem wypada ju� tylko wyliczy� szeroko�� na podstawie k�towej wysoko�ci S�o�ca nad horyzontem. Noc� mo�na u�y� charakterystycznych gwiazd sta�ych. Oczywi�cie jest to brutalne uproszczenie, ale przecie� mam pisa� o zegarze.

Tymczasem �eglowano sobie wzd�u� brzeg�w, co najwy�ej odwa�aj�c si� na jaki� skr�t ze znanym kursem. Jak kto� wybiera� si� na oceany to mia� do dyspozycji kompas, par� przyrz�d�w astronomicznych i wielk� odwag�. Wyrusza� albowiem dos�ownie w nieznane: nie wiedzia� co go spotka, ani gdzie w�a�ciwie jest. Kolumb do ko�ca �ycia nie wiedzia�, co odkry�, a Kortez nie zastanawia� si� gdzie, tylko ile mo�na ukra��.

Zegary nie sprawdza�y si� na pok�adach okr�t�w. Kolebnikowe by�y niedok�adne, balansowe niewiele lepsze, a wahad�owe w og�le nie mog�y dzia�a�. Problem le�a� nie tyle w konstrukcji oscyluj�cego obiektu, ile w tym, �e aby m�g� on utrzymywa� sta�y okres, musi by� mo�liwie swobodny (Galileusz si� k�ania !). Innymi s�owy, potrzebny by� wychwyt, czyli mechanizm, kt�ry odbierze od czego� merdaj�cego si� impuls zliczania czasu, a potem jeszcze przeka�e temu czemu� energi� do dalszego merdania. Wszystko jak najdelikatniej i w jak najkr�tszym czasie, aby nie zak��ci� ruchu. A wrzeciono, naciskaj�ce stale na regulator, nie nadawa�o si� do tego zupe�nie.

Najlepsze wyniki mia� wychwyt kotwicowy, pomys�u Anglika Williama Clementa (1671), gdzie balans lub wahad�o ��czy� z reszt� mechanizmu element zwany kotwic� (nawet w dzisiejszych wykonaniach kszta�tem przypomina kotwic� statku). D�ugi trzon kotwicy na u�amek sekundy sprz�ga� si� z wahad�em, a dwa odpowiednio ukszta�towane ramiona pozwala�y ko�u ze sko�nymi z�bami (tzw. wychwytowemu) przeskoczy� tylko o jeden z�bek w czasie ka�dego p�okresu wahad�a. Z udoskonalonego przez Thomasa Mudge 'heure) w Pary�u.

Utrzymanie wsp�lnej rachuby czasu na �wiecie odbywa si� poprzez r�ne sieci dystrybucji sygna��w czasu. Nasze zegarki i budziki synchronizujemy r�cznie wed�ug rozmaitej klasy sygna��w sieci radiowych, telewizyjnych, telefonicznych i innych.

Najprostsze by�y zegary elektryczne, synchronizowane cz�stotliwo�ci� sieci energetycznej (50 lub 60 Hz). W czasach "drobnych brak�w na tle niew�tpliwych osi�gni��" z t� cz�stotliwo�ci� u nas by�o r�nie. Niekt�rzy pami�taj� zapewne takie zegary - po kilku godzinach po wyregulowaniu pokazywa�y "czas astronomiczny". Najcz�ciej p�ni�y si� zim� a spieszy�y latem.

Spyta�em kiedy� znajomego, starego energetyka, dlaczego tylko u nas tak jest. Popatrzy� na mnie znad okular�w, po czym rzek�: "�eby, pojmujesz, kapitali�ci nam pr�du nie kradli".

Coraz cz�ciej spotyka si� zegary domowe synchronizowane przez radiowe sygna�y czasu do odbioru automatycznego. Przewa�nie nie maj� one mo�liwo�ci ustawienia czasu - je�li mog� odbiera� sygna� radiowy, pracuj� od razu dok�adnie (oko�o 0.01 s). U nas najcz�stsze s� zegary pracuj�ce wed�ug atomowego czasu z niemieckiego nadajnika DCF 77 (77.5 kHz) we Frankfurcie.

Opr�cz nadajnik�w sygna��w czasu o lokalnym zasi�gu, takich jak DCF, istniej� �r�d�a o wi�kszym zasi�gu. Najbardziej znane s� sygna�y emitowane przez satelity GPS Navstar, zapewniaj�ce czas wzorcowy wystarczaj�cy do wi�kszo�ci zastosowa� technicznych. Na p�kuli zachodniej odbiera si� tak�e sygna�y retransmitowane przez geostacjonarne satelity GOES (468 MHz).

Coraz wi�cej os�b reguluje zegarki wed�ug czasu z sieci komputerowych. Komputery pracuj�ce w sieciach rozleg�ych mog� korzysta� z serwer�w czasu atomowego. Serwery czasu atomowego s� komputerami po��czonymi z atomowym wzorcem czasu. Transmisja sygna��w czasu odbywa si� za po�rednictwem us�ug sieciowych og�lnie nazywanych NTP (Network Time Protocol). Klas� dok�adno�ci serwera czasu okre�la si� tzw. liczb� stratum. Stratum 1 oznacza �r�d�o bezpo�rednio po��czone z zegarem atomowym o dok�adno�ci 10-11 s/dob�. Stratum 2 i 3 s� jego "filiami", i tak dalej. Dok�adno�� po stronie odbiorcy jest zale�na od odleg�o�ci i ilo�ci w�z��w sieci po�rednicz�cych w transmisji. W internecie s� dost�pne r�ne serwery NTP, ale korzystniejsze jest u�ycie serwera nawet o ni�szym stratum, za to po�o�onego bli�ej.

W przypadku zamkni�tych sieci lokalnych jeden z komputer�w, najcz�ciej stale pracuj�cy serwer, wyposa�a si� w odbiornik sygna��w np. DCF 77 albo GPS.

Ostatnio g�o�no si� zrobi�o o pewnych pulsarach, czyli gwiazdach cyklicznie zmieniaj�cych swoje promieniowanie, kt�re to maj� by� o par� zer po przecinku dok�adniejsze od �askotanych atom�w cezu. I tak oto idea� czasu wr�ci� "do gwiazd", co prawda troch� krakowskim targiem.

Historia jak wida� si� powtarza - najpierw czas inny na ka�dym zegarze, potem ju� tylko inny w ka�dym mie�cie, a kiedy wydawa�o si�, �e ju� z czasem wszystko za�atwione, wszech�wiat nie da� si� wyregulowa�. Najpierw zostawi� nam troszk� z�udze�, potem dopiero pokaza� jacy jeste�my mali wobec czego� tak powszedniego jak czas.

J.

Pe�na wersja:

http://www.heading.pansa.pl/zegindx.htm
Luke, �wietna robota, jestem pod wra�eniem twojej pracy.

Luke, �wietna robota, jestem pod wra�eniem twojej pracy. to nie Luke, ka�dy co� podok�ada�, a zobacz ile Jacek wiadomo�ci przekaza� . postaram sie to posk�ada� w ca�o��, �wietne materia�y -dzieki Wszystkim
Odno�nie tego, co pisa� ALAMO w pierwszym poscie: �o�yska kulkowe szumi�. Jak s� suche - szumi� g�o�niej lub piszcz�. Nie da si� ca�kowicie wyelimonowa� szumu, chyba, �e zajejemy je do tego stopnia, �e olej spowolni prac�, wtedy nie szumi. Niemo�liwe, �eby wszystkie ETY, Seiko i Vostoki by�y fabrycznie �le nasmarowane. Nie mo�na tak�e zapomina�, �e to, jak g�o�no mechanizm s�ycha� na zewn�trz zale�y tak�e od samej koperty zegarka. przyk�ad - mam 2 Vostoki - VE K3 Submarine i K-34. W K-34 �o�ysko s�ycha� o wiele g�o�niej ni� w VE. Mo�na za�o�y�, �e jest suche, ale... klikanie zapadki te� jest o wiele g�o�niejsze!

Ponadto na uszczelk� to lepszy jest olej silikonowy. Oleje syntetyczne mog� przyspieszy� starzenie si� gumy.

Wątki

Template provided by Designs by Darren Opracowanie Marketing w Internecie dla Pogranicza