VHS musia� trafi� na �mietnik

Start

Pogranicza

Temacik raczej z gatunku tych "l�ejszych", ale gdzie lepiej m�g� pasowa� ten felieton...

VHS musia� trafi� na �mietnik
Bartek Fukiet

Wys�a�em do wora Freddy'ego Kruegera. W doborowym towarzystwie. Za nim poszli Kubrick, Gilliam i Fellini. To by�a bolesna i d�ugo odwlekana decyzja, jednak nieunikniona. Pr�dzej czy p�niej ta�my magnetyczne, na kt�rych przez lata gromadzi�em ulubione filmy, musia�y trafi� na �mietnik. Znak czas�w. System VHS, kt�ry dla kinoman�w sta� si� czym� takim, jak dla meloman�w wynalezienie gramofonu, przechodzi ostatecznie do lamusa, a magnetowidy w�druj� do piwnic albo na wysypiska (w 2008 roku patronuj�ca technologii firma JVC oficjalnie og�osi�a koniec produkcji tych urz�dze�). Dlaczego wyda�em wyrok na swoich ulubie�c�w? Drogi rodziciel zosta� posiadaczem pojazdu jedno�ladowego i zacz�o mu brakowa� miejsca w gara�u, gdzie zdeponowa�em go�cinnie - wiedziony sentymentem i kinoma�sk� sk�onno�ci� do chomikowania - resztki swojej onegdaj poka�nej i stanowi�cej pow�d do dumy kasetowej kolekcji filmowej. No i ostatnie VHS-y, kt�re przetrwa�y wcze�niejsze pogromy i selekcje, posz�y do wora na �mieci. A wi��e si� z nimi tak du�o wspomnie�...

Kiedy magnetowidy trafi�y pod strzechy, kinomani dostali do r�ki pot�ny or� i wymarzony spos�b na kultywowanie swojej pasji. Nareszcie mo�na by�o gromadzi� filmy, wymienia� si� nimi, kompilowa� kolekcje ulubionych re�yser�w i gatunk�w. Kontakt z tw�rczo�ci� idoli przesta� si� ogranicza� do wielokrotnych wizyt w kinie (ze wstydem przyznaj�: na "Wej�ciu smoka" by�em siedem razy, za �smym mnie nie wpu�cili, trafi�a si� mniej liberalna babcia biletowa) oraz zalepiania �cian fotosami i plakatami. W siermi�nej rzeczywisto�ci PRL-u, w kt�rego schy�kowym okresie przysz�o mi dorasta�, VHS dawa� mo�liwo�� obcowania z tytu�ami niedost�pnymi, zakazanymi przez cenzur� i wszelkim popkulturowym ch�amem z krainy �wiatowej kinematografii (z przewag� konfekcji ameryka�skiej i azjatyckiej). Pami�tam pierwsze spotkania z ta�m� VHS: zjechany niemi�osiernie "Rambo", zdubbingowana - uff! - po niemiecku "Klasa 1984" Lestera, zaje�d�ona do czarnobia�o�ci pierwsza "Akademia policyjna", �nie��ce na ekranie ciosy z p�obrotu Chucka Norrisa - to by�y rzeczy, kt�re rz�dzi�y w pierwszych latach ta�my magnetycznej. Potem w obiegu pojawi�y si� tytu�y do wyboru, do koloru. I te z g�rnej p�ki ("�owca jeleni", "�owca android�w", "The Wall", "L�nienie"), i brutalne wyczyny kr�l�w VHS-u tamtych lat: Norrisa, Stallone, Schwarzeneggera, horrory, komedie, p�kowniki r�nego sortu, no i oczywi�cie megapopularne produkcje spod znaku X, kt�re u�atwi�y �ycie obdarzonym s�ab� wyobra�ni� mi�o�nikom autoerotyzmu.

Kasety w owych latach nagrywano wielokrotnie. Ka�dy dociekliwy mi�o�nik kina wyrobi� w sobie nawyk sprawdzania, czy po filmie g��wnym nie zosta�a cz�� poprzedniej zawarto�ci. W ten spos�b pisz�cy te s�owa obejrza� pierwsze w �yciu fragmenty mocnego pornosa, przewijaj�c w swojej filmoznawczej dociekliwo�ci �nie��cy kawa�ek po napisach ko�cowych religijnego dzie�a o "Barabaszu", kt�re to dostarczy� znajomy kap�an w ramach wideo-ewangelizacji.

VHS u�atwia� relacje interpersonalne. Wymiana i po�yczanie kwit�y w najlepsze. Nawet polonista zacz�� mi stawia� nieco wy�sze oceny, od kiedy udost�pni�em mu ta�my z "Blaszanym b�benkiem" i "The Wall". Poprosi� te� nie�mia�o - z zastrze�eniem, �e robi to z czysto naukowej ciekawo�ci - o "Kobr�", "Commando" i "Rambo". Osobnicy niepopularni towarzysko, jako posiadacze odtwarzaczy VHS i ameryka�skich hit�w, nagle stawali si� po��danymi gospodarzami wieczork�w i go��mi imprez.

Zanim na bazary trafi�y tanie odtwarzacze, przedsi�biorczy rodacy wpadli na pomys� organizowania biletowanych pokaz�w, podczas kt�rych kilkadziesi�t os�b t�oczy�o si� w poszukiwaniu mocnych wra�e� przed ma�ym telewizorkiem. Pami�tam taki seans na rozsypuj�cych si� krzes�ach w foyer nieistniej�cego ju� dzisiaj przybytku X Muzy. Zestaw filmowy zaiste powalaj�cy: "Prywatne lekcje" - erotyk z Sylvi� Kristel demoralizuj�c� 15-latka oraz chi�ski "z marszu klasyk" kina kopanego "Mistrzyni Wu Dang". Znajomy opowiada�, �e je�dzi� z odtwarzaczem do zaprzyja�nionego aresztu, gdzie - w ramach nagrody za dobre sprawowanie i w imi� nowocze�nie pojmowanej resocjalizacji - puszcza� osadzonym erotyki (wi�niowie uwielbiali te seanse i nazwali je... "�wi�tem konia").

Z czasem pojawi�y si� firmy wyspecjalizowane w nagrywaniu film�w VHS. Wraz z grup� kumpli-kinomaniak�w za�o�yli�my filmow� sp�dzielni�. Zrzucali�my si� na plecak kaset VHS i ruszali�my do Tr�jmiasta, gdzie swoje "VIDEO US�UGI" oferowa�a niejaka Urszula Z. Firma pani Uli dysponowa�a pot�nym katalogiem tytu��w. Poniewa� mieli�my g��wnie dost�p do tanich 180-tek, na og� nagrywa�o si� 120 minutowy film plus odcinek serialu (nasz ulubiony zestaw – Bond plus epizod "Miami Vice"). Kilka bondowskich nabytk�w z tamtych lat trafi�o p�niej do wora razem ze wspomnianym powy�ej bohaterem "Koszmaru z ulicy Wi�z�w".

A potem nasta�a wolna Polska kapitalistyczna i na rynku zaroi�o si� od oficjalnych dystrybutor�w. Filmy na VHS rz�dzi�y - w wypo�yczalniach, w sklepach i prywatnych kolekcjach - przez blisko dekad�, do momentu pojawienia si� rewolucyjnego jako�ciowo DVD. Polacy nie zakochali si� w tym formacie od razu, bo pocz�tkowo p�yty i odtwarzacze by�y bardzo drogie. Zach�ci�a ich dopiero, rozp�tana przez w�ciekle konkuruj�cych wydawc�w prasy i id�ca w parze z obni�k� cen odtwarzaczy, insertomania. Sta�a si� ona z czasem tak pot�nym zjawiskiem, �e na ulicach du�ych miast, wypieraj�c bukinist�w, rozstawili swoje stragany "muvini�ci", oferuj�cy ogromny wyb�r �mieciowych wyda� insertowych, pochodz�cych ze zwrot�w i od co bardziej zaradnych magazynier�w firm kolporterskich. Co tu du�o m�wi�, trafili�my do awangardy kulturalnej Europy. Tylko w krainie prawdziwych kinoman�w dzie�a Felliniego i Bergmana sprzedaje si� na ulicy, spod folii, obok sznur�wek, kwiat�w i banan�w.

Kilkaset kaset, kilka tysi�cy p�yt DVD i kilkadziesi�t Blu-Ray�w temu �le wybra�em pasj�. Kolekcjoner film�w to chyba jedno z najbardziej pechowych i niestabilnych hobby �wiata. Mi�o�nik malarstwa kupuje raz namalowany obraz i - je�li trafi� w dobry p�dzel - jego nabytek tylko ro�nie na warto�ci. Podobnie z numizmatykiem, filatelist� i kolekcjonerem zabytkowych grzebieni. A co ma zrobi� nieszcz�sny fan "Gwiezdnych Wojen"? Kiedy� zainwestowa� w pierwsz� edycj� VHS - teraz, z up�ywem lat - praktycznie nie do odtworzenia, potem by�a druga edycja kasetowa - poprawiona. Po drodze wersja na zapomnianych ju� dyskach laserowych, dwie edycje DVD, wkr�tce zapewne box Blu-Ray z obrazem High Definition. Za kilka lat mo�e "Star Wars 3D". Fani p�ac�, a George Lucas wci�� zarabia na tym samym produkcie, tylko w coraz bardziej kolorowym opakowaniu. Sam z�apa�em si� na tym, �e drugi raz wydaj� pieni�dze i kupuj� wydania BR film�w, kt�re mam w kolekcjonerskich edycjach na DVD...

Wraz z post�puj�cym gwa�townie wzrostem pojemno�ci przeno�nych dysk�w twardych i odtwarzaczy multimedialnych, przywi�zanie kinoman�w do p�ek z kolekcjami zaczyna zanika�. Ro�nie nam pokolenie fan�w multimedi�w skondensowanych. Bo po co trzyma� w domu setki (tysi�ce) kr��k�w, skoro mo�na mie� przy sobie wszystkie ulubione filmy, sezony serialu, koncerty (do tego zdj�cia, muzyk�, etc.) w pojemniku wielko�ci piersi�wki? Wygoda, ergonomia i mobilno�� tego rozwi�zania jest niekwestionowana. Za to pochodzenie tych plik�w to ju� inna historia.

W czasach schy�kowego PRL-u nie by�o alternatywy dla piractwa. Teraz wywieszenie flagi z trupi� czaszk� jest wyborem, nie konieczno�ci�. W dobie megaszybkich ��cz internetowych, mo�na mie� na dysku prawie ka�dy film w kilkana�cie/kilkadziesi�t minut. Czasami kilka miesi�cy przed polsk� premier�, je�li dystrybutor si� zagapi. Nie zamierzam bawi� si� w moralizatora i powiadam uczciwie, �e nie rzuci�bym pierwszy kamieniem.

Internet to medium, kt�re zmusza bran�� rozrywkow� do ewolucji i zapewnienia wszystkim r�wnoczesnego dost�pu do najnowszego kontentu. Je�li potencjalny blockbuster wchodzi na ekrany polskich kin z kilkumiesi�cznym op�nieniem wzgl�dem premiery w USA, przelicza si� to na konkretne straty ze zmniejszonej ilo�ci sprzedanych bilet�w, bo zainteresowani �ci�gn� sobie film z sieci. Efekt? Teraz najwi�ksze hity otwieraj� na ca�ym �wiecie tego samego dnia. Podobnie zapewne stanie si� w przysz�o�ci z ofert� serialow�. VOD to przysz�o�� bran�y. W globalnej wiosce nikt z szybkim ��czem nie b�dzie czeka� na "oficjalny" odcinek serialu, skoro w sieci mo�na go zobaczy� dzie� po premierze ameryka�skiej, a dwa dni potem jest ju� fanowskie t�umaczenie na lokalny j�zyk. Inna sprawa, �e jako�� cz�ci filmowych nowo�ci w internecie przypomina cz�sto VHS-owego "Rambo" po kt�rym� przegraniu z rz�du.

Pami�tam sprzed lat, �e w trakcie wieczornego seansu zjechanej kopii "Koszmaru z ulicy Wi�z�w", m�j kolega (obecnie redaktor dzia�u naukowego poczytnego dziennika) gruchn�� przestraszony na pod�og�, rozwalaj�c przy tym krzes�o. I takiej intensywno�ci prze�ywania kina �ycz� wszystkim. Bo czy z ta�my, czy z pliku, czy z DVD - kino ma w sobie magi�, kt�ra wci�� wyzwala w nas strach, rado��, wzruszenie i pobudza do marze�. I b�dzie z nim tak, jak z innymi dziedzinami sztuki - jeden mi�o�nik obraz�w ogl�da je tylko w galerii, inny w albumie, a jeszcze innemu wystarczy jpg w internecie. Tylko czy na pewno wszyscy widz� ten sam obraz? To ju� temat do osobnych rozwa�a�.

Pogrzeb Freddy’ego na ta�mie VHS uczci�em zakupem wersji DVD "Koszmaru z ulicy Wi�z�w". Teraz czekam na now� ods�on� serii z Jackie E. "Roschachem" Haleyem w roli g��wnej. Te� na ta�mie, ale 35 mm.

Oj to by�y czasy...
S�ynne nocne maratony video, a potem rano w pracy ziewanie i podkr��one oczy.
Albo wymiany kaset
heh, te� pami�tam to po�yczanie odtwarzaczy czy magnetowid�w i spotkania do rana w 20 os�b
Panowie przy filmach akcji i piwku, Panie w kuchni szykuj�ce co� do zjedzenia lub usypiaj�ce w jakim� wolnym pomieszczeniu dzieci... i ten powr�t nad ranem, hehehe racja Jarku: To by�y czasy!

(a filmu "Bawarskie przypadki" to do dzisiejszego dnia nie znosz�! )
No.. "Bawarskie przypadki", "Lody na patyku"

hehe...
I "Zaginiony w akcji" z Chuckiem Norrisem, wszystkie 'Rambo" i kilka kultowych horror�w...
To se ne vrati

Wątki

Template provided by Designs by Darren Opracowanie Marketing w Internecie dla Pogranicza