Solarium jeszcze gro�niejsze

Start

Pogranicza

Korzystanie z ��ka do opalania lub kwarc�wki zwi�ksza ryzyko zachorowania na nowotwory sk�ry - ostrzegaj� eksperci.

Dot�d Mi�dzynarodowa Agencja ds. Bada� nad Rakiem (IARC) ocenia�a, �e kwarc�wki s� "prawdopodobnie rakotw�rcze dla ludzi". Obecnie IARC, kt�ra doradza �wiatowej Organizacji Zdrowia (WHO), uznaje, �e korzystanie z nich jest definitywnie "rakotw�rcze dla ludzi" - donosi "Lancet Oncology".

Ocena jest jednoznaczna: korzystanie z ��ka do opalania jest r�wnie niebezpieczne jak palenie tytoniu czy ekspozycja na py� z azbestu. IARC dosz�a do tego wniosku po zapoznaniu si� z badaniami, kt�rych wyniki potwierdzi�y, �e ryzyko rozwoju czerniaka z�o�liwego - najgro�niejszego nowotworu sk�ry - wzrasta o 75 proc. u os�b, kt�re zaczynaj� regularnie korzysta� z ��ek do opalania przed 30. rokiem �ycia.

W ci�gu ostatnich 30 lat liczba zachorowa� na czerniaka wzros�a w Wielkiej Brytanii ponadczterokrotnie - z 3,4 przypadk�w na 100 tys. os�b w 1977 roku do 14,7 na 100 tys. os�b w 2006 roku.

Mimo to Brytyjskie Stowarzyszenie Producent�w ��ek do Opalania (TSA) twierdzi, �e nie udowodniono zwi�zku mi�dzy odpowiedzialnym korzystaniem ze sztucznego opalania si� a zwi�kszonym ryzykiem zachorowania na nowotwory sk�ry.

W�adze w Anglii rozwa�aj� wprowadzenie zakazu korzystania z ��ek do opalania przez osoby poni�ej 18. roku �ycia. Podobny zakaz zosta� ju� przyj�ty w Szkocji. TSA popiera obj�cie takim zakazem m�odzie�y poni�ej 16. roku �ycia, ale utrzymuje, �e naukowego dowodu uzasadniaj�cego taki zakaz dla 17- czy 18-latk�w nie ma.

Gazeta Wyborcza

To tak w uzupe�nieniu artyku�u o solarium:

S�o�ce i sk�ra, czyli ostro�nie z opalaniem

Promienie s�oneczne nie zawsze s� naszym wrogiem, a czasami wr�cz mog� sta� si� �wietnym lekarstwem na gn�bi�ce nas choroby. Warunek jest jeden - musimy z nich rozs�dnie korzysta�.

S�o�ce i upa�. Czekamy na nie blisko siedem miesi�cy w roku. W kwietniu na pierwsze s�oneczne promyki, w maju na s�oneczn� maj�wk�, a w czerwcu ju� na dobre �ledzimy prognozy pogody, bo marzy nam si� gor�cy urlop. �adne tam deszcze ani pochmurne dni - ma by� patelnia, na kt�rej b�dziemy si� sma�y�.

Ze zdrowotnego punktu widzenia potrzeba nam jednak zaledwie kilku minut s�o�ca dziennie, reszta to ju� tylko marzenia o br�zowej opaleni�nie. M�ode cia�a �adnie si� w niej prezentuj�, ale uwaga - opalona sk�ra szybciej si� starzeje i cz�ciej choruje.

Z powodu chor�b wywo�anych bezpo�rednio przez s�o�ce ka�dego roku na �wiecie umiera ok. 60 tys. os�b. Najwi�cej, bo a� 48 tys. z tych zgon�w, jest spowodowanych przez czerniaka z�o�liwego (w Polsce z powodu tego nowotworu co roku umiera 1,5 tys. os�b). S�o�ce powoduje r�wnie�: udary, oparzenia, opryszczk�, skrzydlika (tr�jk�tny fa�d spoj�wki w kszta�cie skrzyde�ka owada na rog�wce oka) i przyczynia si� do rozwoju za�my.

Co z�ego, co dobrego

Czerniak to najgro�niejszy nowotw�r sk�ry, kt�ry jednak wykryty odpowiednio wcze�nie jest w 90 proc. wyleczalny. Oczywi�cie to, czy rozwinie si� akurat u nas, nie zale�y jedynie od s�o�ca. Du�e znaczenie maj� tak�e geny oraz liczba zmian barwnikowych na sk�rze, czyli pieprzyk�w. Oko�o 40-50 proc. czerniak�w powstaje w�a�nie z tych zmian. Istotnym czynnikiem rozwoju czerniaka jest tak�e oparzenie s�oneczne we wczesnym dzieci�stwie. Maluchy sp�dzaj�ce latem ca�e dnie na powietrzu powinno si� smarowa� kremami ochronnymi, kt�re zabezpieczaj� je przed promieniowaniem.

W bardzo s�oneczne dni nie pomo�e narzucona na dziecko koszulka. Skuteczno�� ochrony przed promieniowaniem UVB dla cienkiego bawe�nianego T-shirtu to zaledwie 5-6 SPF (co znaczy ta warto�� - patrz ramka).

S�o�ce emituje promieniowanie ultrafioletowe o szerokim zakresie fali: UVA - 320-400 nm; UVB - 280-320 nm; UVC - 10-280 nm, ale do ziemi dociera tylko ultrafiolet A i B. Promieniowanie odpowiedzialne za oparzenia jest zatrzymywane w du�ej mierze przez dym i smog. Mo�e jednak przenika� przez cienk� warstw� chmur, mg�� oraz czyst� wod� na g��boko�� 30 cm. �nieg i piasek dodatkowo odbijaj� promienie - dlatego na nartach i pla�y s�o�ce opala nas bardziej - cz�sto niezauwa�alnie.

Po wystawieniu na dzia�anie s�o�ca nask�rek grubieje, a melanocyty (kom�rki zawieraj�ce barwnik - melanin�) zaczynaj� intensywniej pracowa�. Opalamy si�, jednak nie jest to dla naszego organizmu dobrodziejstwo, ale raczej b�yskawiczna akcja ratunkowa - barwnik ma zatrzyma� promieniowanie i nie dopu�ci� go g��biej, gdzie mog�oby niszczy� materia� genetyczny kom�rek.

Niewielkie ilo�ci s�o�ca s� dla nas korzystne, a nawet niezb�dne - promienie UV odgrywaj� kluczow� rol� w produkowaniu przez sk�r� witaminy D chroni�cej nas m.in. przed krzywic� czy osteoporoz�. W ci�gu trzydziestu minut na s�o�cu nieochroniona niczym sk�ra daje nam tyle witaminy D, co wypicie 200 szklanek mleka.

Niekiedy s�o�ce, jak na przyk�ad w przypadku �uszczycy, samo w sobie mo�e by� znakomitym lekarstwem. Wyniki niekt�rych bada� naukowych wi�� te� s�o�ce z prawid�owym dzia�aniem uk�adu odporno�ciowego. Wed�ug nich odpowiednia dawka s�o�ca chroni nas przed infekcjami - jesieni� i zim� z�apiemy np. mniej przezi�bie�. Nie ma te� w�tpliwo�ci co do tego, �e s�o�ce bardzo poprawia nastr�j, a dobre samopoczucie to tak�e mniejsze ryzyko chor�b.

Uczuleni na �wiat�o

Nie do ko�ca znany jest mechanizm nadwra�liwo�ci na �wiat�o s�oneczne. W reakcji tej najprawdopodobniej bierze udzia� uk�ad odporno�ciowy. - Alergia pojawia si� wiosn�, kiedy pierwsze promienie s�oneczne s� ju� bardzo intensywne, a sk�ra jeszcze nie zd��y�a si� do nich przyzwyczai� - m�wi dr n. med. El�bieta Szyma�ska, specjalista dermatolog z Centrum Profilaktyki i Terapii w Warszawie. - Najcz�stszym objawem uczulenia na s�o�ce jest drobna, bardzo sw�dz�ca wysypka lub zaczerwienienie sk�ry z towarzysz�cymi b�blami - jak po oparzeniu pokrzyw�. Uczuli� na s�o�ce mog� nas te� niekt�re substancje chemiczne u�ywane do produkcji �rodk�w czysto�ci, kosmetyk�w, lek�w (patrz ramka).

Innym problemem jest atopia.

W dobie wszelkich uczule� diagnoza "atopowe zapalenie sk�ry" jest znana niejednemu rodzicowi (ten stan zapalny jest charakterystyczny g��wnie dla dzieci). U os�b uczulonych na r�nego rodzaju alergeny (pokarmowe, sier�� zwierz�t, roztocza kurzu domowego) objawy choroby cz�sto pojawiaj� si� w�a�nie na sk�rze. Czerwone, s�cz�ce si� ranki pokryte strupem, to zmora maluch�w. Zmiany bardzo sw�dz� i trudno powstrzyma� si� od ich drapania. Z czasem przechodz� w �uszcz�ce si� plamy. Poniewa� jest to zjawisko bardzo powszechne, warto wiedzie�, �e akurat w tym przypadku opalanie si� mo�e przynie�� ulg�.

- Bardzo dobry efekt leczenia sk�ry daje po��czenie dzia�ania ultrafioletu z wod� morsk�. Z tego powodu dzieciom z atopowym zapaleniem sk�ry zaleca si� wakacyjne wyjazdy nad morze. Jednak zawsze nale�y pami�ta� o konieczno�ci zabezpieczenia sk�ry kremem z filtrem UV. U os�b z atopowym zapaleniem sk�ry najlepiej wykorzysta� do tego filtry mineralne, kt�re mniej j� dra�ni� - uwa�a dr Szyma�ska.

Spieczeni na raka

A co, gdy ze s�o�cem jednak przeholujemy?

Nale�y post�powa� tak samo jak wtedy, gdy oparzymy si� np. �elazkiem lub wrz�tkiem - stosowa� ch�odne ok�ady i za�ywa� niesteroidowe leki przeciwzapalne (paracetamol, ibuprofen, naproksen). Z domowej apteczki warto poleci� preparaty do smarowania zawieraj�ce wyci�g z aloesu. Pomog� te� specjalne pianki do stosowania na poparzon� sk�r�. Dzia�aj� �agodz�co, ch�odz�co, zwi�kszaj� elastyczno�� i nawil�enie sk�ry oraz przyspieszaj� jej odbudow�. Warto trzyma� je w lod�wce. Zimna pianka przynosi wtedy wielk� ulg�. Je�li sk�ra jest bardzo spieczona i pojawi�y si� rany - trzeba u�y� ja�owych opatrunk�w oraz stosowanych zewn�trznie lek�w o dzia�aniu przeciwbakteryjnym (mikroby lubi� atakowa� oparzenia). Oczywi�cie koniecznie nale�y uda� si� do lekarza. No i nie ma ju� mowy o �adnym s�o�cu.

Objawy oparzenia s�onecznego najcz�ciej pojawiaj� si� w ci�gu 24 godzin, ale ich najwi�ksze nasilenie wyst�puje dopiero po 72 godzinach. Niekiedy mo�emy nawet dosta� gor�czki, mie� dreszcze i zawroty g�owy. Najgorzej goj� si� oparzenia n�g - szczeg�lnie w okolicy piszczeli.

Uwaga! Mimo �e sk�ra bardzo boli, nie powinno si� stosowa� na ni� �adnych lek�w o miejscowym dzia�aniu znieczulaj�cym. Mog� one wywo�a� niespodziewan� reakcj� alergiczn�.

Sprawd�, jaki masz fototyp sk�ry

Ocenia si� go po reakcji sk�ry w czasie pierwszych 30 minut ekspozycji na s�o�ce w okresie letnim w klimacie umiarkowanym.

Typ I - sk�ra �atwo ulega poparzeniu i nigdy si� nie opala - przez 1- 3 dni stosuj filtr 35-30 SPF (Sun Protection Factor - okre�la stopie� ochrony, jak� daje nam dany filtr) i stopniowo przechod� na ni�sze warto�ci, np. 20 SPF.

Typ II - sk�ra �atwo ulega poparzeniu, trudno si� opala - stosuj filtr 20-30 SPF i stopniowo przechod� na warto�ci - 15-20.

Typ III - sk�ra do�� oporna na oparzenia, �atwo ulega pigmentacji - 12-20 SPF, po 6-8 dniach 10-12.

Typ IV - nie ulega poparzeniu, zawsze dobrze si� opala. 8-12 SPF, po kilku dniach 4-8.

Uwaga! W klimacie �r�dziemnomorskim trzeba do ka�dej podanej wy�ej warto�ci doda� 10-15 SPF.

Uwaga na leki!

Wiele lek�w ma bardzo silne w�a�ciwo�ci fotouczulaj�ce. Po kt�rych lepiej nie wychodzi� na s�o�ce, bo mog� nam zepsu� urlop?

1. Reakcje bezpo�rednie, czyli ostre oparzenia s�oneczne.

Najwa�niejsze z nich to:

* dziegie�, czyli lepka, ciemnobr�zowa ma�� kiedy� stosowana w chorobach sk�ry. Do dzisiaj jest szeroko wykorzystywana w leczeniu �uszczycy;

* psoraleny, czyli zwi�zki uzyskiwane z niekt�rych ro�lin, np. dziurawca, selera, pietruszki. Zawiera je tak�e olejek bergamotkowy. Te substancje s� najcz�ciej sk�adnikiem tabletek przyspieszaj�cych opalanie. S� bardzo niebezpieczne, poparzenia mog� by� naprawd� bardzo powa�ne!

* antyseptyki, np. niekt�re pochodne kwasu salicylowego;

* syntetyczne i naturalne substancje zapachowe (olejki eteryczne);

* sulfonamidy;

* antybiotyki b�d�ce pochodnymi tetracykliny (g��wnie doksycyklina);

* niesteroidowe leki przeciwzapalne: ibuprofen, ketoprofen A, naproksen, piroksykam. Gdy boli nas g�owa, przed pla�� najlepiej za�y� paracetamol - jest bezpieczny;

* niekt�re... filtry przeciws�oneczne - przede wszystkim chemiczne, zawieraj�ce PABA (kwas paraaminobenzoesowy) i benzofenony. Dla wielu os�b maj� w�a�ciwo�ci �wiat�ouczulaj�ce i zamiast chroni�, zwi�kszaj� ryzyko oparzenia.

2. Reakcje odleg�e, czyli g��wnie przebarwienia

Substancje mog�ce je wywo�ywa� znajduj� si� w niekt�rych lekach z grup:

* �rodk�w przeciwcukrzycowych;

* �rodk�w moczop�dnych - np. furosemid, hydrochlorotiazyd;

* antybiotyk�w chinolonowych - np. pefloksacyna, kwas nalidyksowy;

* �rodk�w przeciwgru�liczych - np. izoniazyd;

* �rodk�w przeciwgrzybiczych - np. gryzeofulwina;

* �rodk�w przeciwhistaminowych - np. difenhydramina. Popularne leki antyhistaminowe stosowane w uczuleniach, np. zyrtec, alertec czy claritine, NIE maj� w�a�ciwo�ci �wiat�ouczulaj�cych;

* �rodk�w antyarytmicznych - np. chinidyna i amiodaron;

* �rodk�w przeciwpadaczkowych - np. fenytoina;

* �rodk�w obni�aj�cych cholesterol - np. klofibrat, fenofibrat;

* �rodk�w hormonalnych zawieraj�cych estrogeny i progesteron.

Uwaga! U 70 proc. kobiet, kt�re mia�y w ci��y problemy z tzw. ostud� (br�zowymi przebarwieniami na twarzy), �rodki antykoncepcyjne uwra�liwiaj� na �wiat�o.

* �rodk�w przeciwwirusowych - np. zidowudyna;

* neuroleptyk�w - np. chlorpromazyna, prometazyna - powoduj� sinawoczerwone lub niebieskoszare przebarwienia twarzy.

Pami�taj! Zawsze czytaj ulotk� do��czon� do leku. Je�li oka�e si�, �e za�ywany przez nas lek powoduje nadwra�liwo�� na s�o�ce, stosuj filtry o maksymalnych wska�nikach ochronnych UVA i UVB.

Margit Kossobudzka

Wątki

Template provided by Designs by Darren Opracowanie Marketing w Internecie dla Pogranicza